Κυριακή 29 Ιουνίου 2014

Η θεραπευτική του Βελονισμού

Aρχές – Η Θεραπευτική του Βελονισμού

Η Θεραπευτική του Βελονισμού
Η ανατολική εμπειρική γνώση συναντά τον δυτικό ορθολογισμό

Διευθυντής Ιατρός: Μιλτιάδης Γ. Καράβης, M.D.
image10.jpg Ο βελονισμός είναι ένα από τα αρχαιότερα και πιο ολοκληρωμένα συστήματα του πλανήτη μας. Από αρχαιοτάτων χρόνων αποτελούσε το σημαντικότερο μέρος της ιατρικής της Απω Ανατολής. Από γραπτές πηγές φαίνεται να εφαρμόζεται παράλληλα με μια βαθιά, εμπειρικά θεμελιωμένη γνώση των φυτικών φαρμάκων. Το πάνθεον των κινέζων ιατρών της αρχαιότητας είναι τόσο μεγάλο όσο και το ελληνικό. Δίπλα στα ονόματα των σημαντικών ιατρικών μορφών της αρχαίας Κίνας (Παν Κού, Πιέν Τσιάο, Χούα Το και Τσάνγκ Τσούνγκ Τσίνγκ, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τους ιστορικούς ως ”ο Κινέζος Ιπποκράτης”, ξεχωρίζουμε τον αυτοκράτορα Χουάνγκ Τι (2698-2599 π.Χ.) στον οποίο αποδίδεται η συγγραφή του πρώτου κλασικού ιατρικού έργου, στο οποίο περιγράφεται αναλυτικά τόσο η θεωρία όσο και η Τεχνική του βελονισμού και έχει τον τίτλο Νέι Κινγκ (Βιβλίο Ιατρικής).

image11.jpg Η κινέζικη ιατρική και ο βελονισμός βασίζονταν στη φιλοσοφία και στην κοσμολογία – κοσμογονία των Κινέζων, που περιέχουν αρχές που δύσκολα γίνονται κατανοητές. Σύμφωνα με αυτές, στο ανθρώπινο σώμα, δίπλα στην αρτηριακή, φλεβική, λεμφική κυκλοφορία και το νευρικό σύστημα, υπάρχει ένα τέταρτο κλειστό κύκλωμα, αυτό της ενεργειακής κυκλοφορίας. Το κύκλωμα αυτό είναι ένα πολύπλοκο σύστημα ειδικών αγγείων (που ονομάζονται μεσημβρινοί) μέσα στο οποίο κυκλοφορεί η ”ζωτική ενέργεια”. Οι μεσημβρινοί μεταφέροντας ενέργεια, διατρέχουν όλη την επιφάνεια του σώματος και, στην πορεία τους ανάμεσα σε δέρμα, μύες, οστά, αγγεία και όργανα, αναπτύσσουν 361 θύρες ενέργειας που ονομάζονται σημεία βελονισμού. Τα σημεία αυτά (περιγράφονται ανατομικά σε αρχαία και σύγχρονα κινεζικά και δυτικά συγγράμματα), έχουν συγκεκριμένο βάθος και συγκεκριμένες ιδιότητες. Η τοποθέτηση βελόνας στα σημεία βελονισμού επιτρέπει στο γιατρό να ”διαχειριστεί” την ενέργεια που κυκλοφορεί στους μεσημβρινούς επαναφέροντας την ψυχική ή και σωματική ισορροπία του οργανισμού.
image0014.jpg Η θεραπευτική διαδικασία του βελονισμού δεν είναι απλή. Ο γιατρός πρέπει να πάρει πλήρες ιστορικό, να εξετάσει κλινικά τον ασθενή να θέσει την ακριβή διάγνωση και τέλος με προσοχή να επιλέξει τον πιο κατάλληλο συνδυασμό σημείων βελονισμού. Πρέπει να επιλέξει σημεία βελονισμού, ο συνδυασμός των οποίων θα δώσει το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα στον ασθενή. Πρέπει να γνωρίζει το βάθος και την ακριβή ανατομική θέση των σημείων βελονισμού, τους ιστούς (νεύρα, αρτηρίες, φλέβες, περιφερικά γάγγλια κλπ) που βρίσκονται πέριξ των σημείων και βεβαίως τις ιδιότητες και τις διασυνδέσεις των μεσημβρινών, ώστε να μπορέσει να εξισορροπήσει την ενέργεια. Αν θέλει να ακολουθήσει την διαδικασία διάγνωσης και θεραπείας που χρησιμοποιείται στον παραδοσιακό κινέζικο βελονισμό, πρέπει να χρησιμοποιήσει τους φιλοσοφικούς νόμους του Γιν και του Γιανγκ, των Πέντε Στοιχείων, τη διαγνωστική των σφυγμών και της γλώσσας.
image0028
Ο Aldons Haxley (Λονδίνο 1973) περιγράφει απλά και με ακρίβεια το νόημα της θεραπευτικής του βελονισμού. Οι κινέζοι υποστηρίζουν ότι σε κάθε υγιή οργανισμό υπάρχει κυκλοφορία – διακίνηση ενέργειας. Εκεί όπου η ενέργεια δεν κυκλοφορεί όπως θάπρεπε, ζωτικής σημασίας όργανα του σώματος πάσχουν. Ο βελονισμός είναι αποτελεσματικός επειδή αναπροσαρμόζει και αποκαθιστά στην ομαλότητα στη ροή της ενεργείας. Τούτο είναι δυνατόν επειδή (καθώς αποδεκνύεται εμπειρικά) τα άκρα του σώματος, ο κορμός και το κεφάλι συνδέονται με αόρατους ”μεσημβρινού”, οι οποίοι κατά κάποιο τρόπο σχετίζονται με τα διάφορα όργανα του σώματος. Πάνω σ’ αυτούς τους ”μεσημβρινούς” ευρίσκονται σημεία ιδιαίτερης ευαισθησίας. Η βελόνα που μπαίνει σε ένα από αυτά τα σημεία ασκεί επίδραση στη λειτουργία του οργάνου το οποίο σχετίζεται με το ”μεσημβρινό” που πάνω του βρίσκεται το συγκεκριμένο σημείο. Τρυπώντας ένα προσεκτικά διαλεγμένο αριθμό τέτοιων σημείων ο επιδέξιος και έμπειριος βελονιστής αποκαθιστά την φυσική κυκλοφορία της ενέργειας και θεραπεύει τον ασθενή του.

Βελονισμός

Βελονισμός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βελονισμός (acupuncture) ονομάζεται μια μέθοδος εναλλακτικής ιατρικής
Πρόκειται για μία πανάρχαια θεραπευτική μεθοδολογία, η οποία χρησιμοποιείται και σήμερα, έχοντας υποστεί με την πάροδο των αιώνων πολλές τροποποιήσεις και βελτιώσεις. Έχει τις ρίζες της στην αρχαία Κίνα και στηρίζεται στην παρατήρηση ότι στη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος σημαντικό ρόλο παίζουν μερικοί ενεργειακοί δρόμοι που σχετίζονται με τις διαδρομές βασικών νεύρων ή ομάδων νευρώνων που στο βελονισμό ονομάζονται «μεσημβρινοί». Στη διαδρομή τους υπάρχουν μερικά σημεία στα οποία, επεμβαίνοντας με μηχανικό ερεθισμό (στην περίπτωση του βελονισμού εισάγοντας βελόνες από το δέρμα σε άλλοτε άλλο βάθος) βελτιώνουμε τη διαταραγμένη ροή της ενέργειας με θεραπευτικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με το Κείμενο "A Comprehensive Text, Shanghai College of Traditional Chinese Medicine", δημοσιεύτηκε ένας κατάλογος ασθενειών που ανταποκρίνονται στην θεραπεία με Βελονισμό. Στην Κίνα ο βελονισμός χρησιμοποιείται για θεραπεία μιας μεγάλης γκάμας ασθενειών και συμπτωμάτων τους. Το κείμενο δεν δηλώνει ότι όλες οι αναφερόμενες στον κατάλογο καταστάσεις μπορούν να θεραπευτούν. Μερικές μπορούν μόνο να βελτιωθούν ή να υπάρξει συμπτωματική θεραπεία. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες ασθένειες οι οποίες περιλαμβάνονται στο Κείμενο του Πανεπιστημίου της Σαγκάης της Παραδοσιακής κινεζικής Ιατρικής : Χρόνια Ηγμορίτιδα, Κώφωση, Γλαύκωμα, Μυωπία, Ρινίτιδα, πονόδοντος, κοινό κρυολόγημα, σχιστοσωμίαση, βρογχικό άσθμα, ακράτεια, αιματουρία, αμηνόρροια, δυσμηνόρροια, αιμορροΐδες, έκζεμα, πρόπτωση μήτρας,κλπ. Η τέχνη του βελονισμού βασίζεται στον συνδυασμό των πέντε στοιχείων (five elements) και αυτά είναι το ξύλο, η φωτιά, η γη, το μέταλλο και το νερό. Οι βασικοί μεσημβρινοί είναι οι εξής 12 : (LU) πνευμόνι, (LV) συκώτι, (GB) χοληδόχος κύστη, (LI) παχύ έντερο, (ST)στομάχι, (SP) σπλήνα,(H) καρδιά, (SI) λεπτό έντερο, (BL) ουροδόχος κύστη, (KD) νεφρά, (P) Περικάρδιο, (TW) Τριπλός Θερμαστής καθώς και οι δύο έξτρα μεσημβρινοί (GV) Governing Vessel, (CV) Control Vessel. Μεγάλη συμβολή στον συνδυασμό των σημείων του βελονισμού έπαιξε ο θεραπευτής Hua Tuo ο οποίος γεννήθηκε στην Κίνα το 110 της Κοινής μας χρονολογίας. Από αυτόν ονομάστηκε και ο μεσημβρινός Hua tuo ή jia ji που στην αγγλική μεταφράζεται lining spine (www.yinyanghouse.com). Σε πολλές χώρες του Κόσμου, ο βελονισμός συνδυάζεται αρμονικά με την κλασσική ιατρική. Στον βελονισμό η μέτρηση των αποστάσεων μεταξύ των σημείων του βελονισμού γίνεται με τον όρο cun (τσουν) όπου ένα cun ισούται με το μέγεθος του νυχιού του αντίχειρά μας.

Ο βελονισμός στον κόσμο

Για να γίνει κάποιος βελονιστής , απαιτείται πρωτίστως να έχει πτυχίο κλασσικής ιατρικής. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει Σχολή Βελονισμού ακόμη στο Πανεπιστήμιο. Δεν υπάρχει μόνο η Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική TCM (Traditional Chinese Medicine), αλλά επίσης ο Ιαπωνικός βελονισμός, ο κορεατικός βελονισμός κλπ.
Το 2010 η UNESCO συμπεριέλαβε τον Βελονισμό στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, ύστερα από σχετική αίτηση της Κίνας.[1]
Στην Ελλάδα σήμερα (2013) υπάρχουν 5 σχολές Βελονισμού (4 στην Αθήνα και 1 στην Θεσσαλονίκη) : το Διεθνές Μετεκπαιδευτικό Κέντρο Βελονισμού, το Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Βελονισμού Ελλάδος , ο Επιστημονικός Σύλλογος Ιατρών Βελονισμού Ελλάδος, η Ακαδημία Παραδοσιακής Κινέζικης & Αρχαίας Ελληνικής Ιατρικής και η Natural Health Science που διεξάγουν μαθήματα υποχρεωτικής φοίτησης μέσου όρου 250 ωρών.

Παραπομπές

www.yinyanghouse.com www.acupuncture.com www.tcm.com www.lifewave.com

Ομοιοπαθητική Ιατρική

E.E.O.I. | ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ

Ελληνες Ομοιοπαθητικοί Γιατροί - Ε.Ε.Ο.Ι. - Κλασική Ομοιοπαθητική
Συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις ασθενών για την Ομοιοπαθητική Ιατρική
Τι είναι η Ομοιοπαθητική; Ποιές ασθένειες θεραπεύει; Υπάρχουν πολλά είδη Ομοιοπαθητικής; Ομοιοπαθητικά φάρμακα:
Τι είναι τα ομοιοπαθητικά φάρμακα; Πόσο κοστίζουν; Είναι επικίνδυνα; Πως παρασκευάζονται; Μπορώ να δοκιμάσω μόνος μου; Προκαλούν αντιδράσεις;
Ομοιοπαθητική θεραπεία:
Η αύξηση των συμπτωμάτων είναι απαραίτητη; Υπάρχει εμφάνιση παλαιών συμπτωμάτων; Πόσο διαρκεί μια θεραπευτική αγωγή; Συνεχίζετε επ'άπειρον η ομοιοπαθητική αγωγή; Αντιμετώπιση οξέων προβλημάτων; Τι πρέπει να προσέχει ο ασθενής; Ομοιοπαθητική και άλλες θεραπείες; Υποτροπιάζει ένας ασθενής;
Ομοιοπαθητικοί Γιατροί Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την ομοιοπαθητική, στην παρακάτω σελίδα μας θα βρείτε περισσότερες διευκρινιστικές ερωτήσεις και απαντήσεις.
Αν ψάχνετε πληροφορίες για την ομοιοπαθητική και κάποια συγκεκριμένη πάθηση, δείτε αναλυτικά τις θεματικές μας ενότητες και άρθρα, ή χρησιμοποιείστε την μηχανή αναζήτησης πληροφοριών της ιστοσελίδας μας.


Τι είναι η Ομοιοπαθητική;

Τι είναι η Ομοιοπαθητική;


  • Τι είναι η Ομοιοπαθητική;
      Η Ομοιοπαθητική είναι μια τελείως φυσική μέθοδος θεραπείας, η οποία θεραπεύει μόνιμα, ήπια και χωρίς παρενέργειες. Η Ομοιοπαθητική στοχεύει στην ενδυνάμωση του ίδιου του οργανισμού κινητοποιώντας τις αμυντικές του δυνάμεις και αποκαθιστώντας την διαταραγμένη του υγεία.
  • Υπάρχουν πολλά είδη Ομοιοπαθητικής;
      Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι χρήσης των ομοιοπαθητικών φαρμάκων. Η "Κλασική" Ομοιοπαθητική (την οποία στηρίζει η ΕΕΟΙ) είναι αυτή η οποία έχει να επιδείξει τα καλύτερα αποτελέσματα. Διαβάστε περισσότερα για την Ομοιοπαθητική: "Κλασική" και άλλες μορφές.
  • Ποιές ασθένειες θεραπεύει η Ομοιοπαθητική;ομοιοπαθητική - ασθένειες και παθήσεις
      Η ομοιοπαθητική αντιμετωπίζει οξείες και χρόνιες νόσους, καλύπτοντας ένα ευρύτατο φάσμα της ανθρώπινης παθολογίας. Στο παρακάτω διάγραμμα αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένες ασθένειες και καταστάσεις στις οποίες μπορεί να φανεί πολύτιμη η ομοιοπαθητική ιατρική.
  • Τι είναι τα ομοιοπαθητικά φάρμακα;
      Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι ουσίες που προέρχονται από την φύση (φυσικής, ζωικής ή ορυκτής προέλευσης), και παρασκευάζονται με φυσικό τρόπο και δεν έχουν καμία σχέση με τα χημικά φάρμακα. Ενεργούν πάνω σε ολόκληρο τον οργανισμό, ενισχύοντας τον αμυντικό του μηχανισμό με αποτέλεσμα την θεραπεία και ανανέωση του οργανισμού και κατά συνέπεια την εξαφάνιση των επί μέρους συμπτωμάτων. ομοιοπαθητικά φάρμακαΤα ομοιοπαθητικα φαρμακα διατίθενται σε πολλά φαρμακεία και είναι αναγνωρισμένα από τον Ελληνικό Οργανισμό Φαρμάκων (Ε.Ο.Φ.) από το 1994, σύμφωνα με τη σχετική Ευρωπαϊκή οδηγία.
  • Πόσο κοστίζουν τα ομοιοπαθητικά φάρμακα;
      Τα ομοιοπαθητικα φαρμακα είναι πολύ χαμηλά σε κόστος. Δείτε τη σχετική σελίδα για τις ενδεικτικές τιμές των ομοιοπαθητικών φαρμάκων και το κόστος επίσκεψης σε ομοιοπαθητικούς ιατρούς.
  • Είναι επικίνδυνα τα ομοιοπαθητικά φάρμακα ;
      Ποτέ και σε καμμία περίπτωση. Κατά τη διαδικασία παρασκευής τους έχουν αραιωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να καταργηθεί οποιαδήποτε πιθανότητα παρενέργειας, ενώ αντίθετα έχει ενισχυθεί η θεραπευτική τους ικανότητα. Γι αυτό το λόγο τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δίνονται και σε περιπτώσεις που άλλα φάρμακα αντενδείκνυνται, όπως η κύηση, η βρεφική ηλικία, η τρίτη ηλικία κ.α.
  • Πως παρασκευάζονται τα ομοιοπαθητικά φάρμακα;
      Το ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι ουσία φυσικής προέλευσης φυτικής, ορυκτής ή σπανιότερα ζωικής, που έχει αραιωθεί πάρα πολύ και έχει υποστεί ομοιοπαθητική δυναμοποίηση δηλ. το ομοιοπαθητικό διάλυμα κατά τη διαδικασία της αραίωσης του έχει υποστεί και μια σειρά από κρούσεις (δονήσεις). Αυτή είναι λοιπόν όλη η ιστορία. Εχουμε δηλ. ένα διάλυμα με απειροελάχιστη δόση ουσίας φυσικής προέλευσης που έχει υποστεί δονήσεις. Δεν είναι ούτε προσμίξεις χημικών φαρμακευτικών ουσιών, ούτε προσμίξεις μιγμάτων βοτάνων, ούτε τίποτε άλλο. Πρόκειται για μία απόλυτη φυσική κατεργασία μιας φυσικής ουσίας. Μέσω της διαδικασία της δυναμοποίησης ακόμη και ουσίες που στη φυσική τους μορφή είναι δηλητηριώδεις όπως π.χ. συμβαίνει με ορισμένα φυτά, μετά την ομοιοπαθητική κατεργασία τους έχει απομακρυνθεί κάθε πιθανότητα τοξικής δράσης στον οργανισμό. Και αυτό δεν είναι μία απλή εικασία. Είναι παρατήρηση με ιστορία 200 χρόνων, είναι παρατήρηση που έγινε στα εκατομμύρια ασθενείς που ακολούθησαν ή ακολουθούν ομοιοπαθητική αγωγή. Διαβάσετε περισσότερα για τη διαδικασία παρασκευής των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.
  • Μπορώ να δοκιμάσω μόνος μου ομοιοπαθητικά φάρμακα;
      ομοιοπαθητικά φάρμακα Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι ασφαλή και μη-τοξικά, όμως είναι απαραίτητη η ορθολογική τους χρήση, και είναι αυτή που θα καθορίσει και το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η σε βάθος και μόνιμη θεραπεία, απαιτεί βαθιά γνώση της ομοιοπαθητικής θεωρίας και φαρμακολογίας, καθώς και γνώση της παθολογίας που αντιμετωπίζει ο ασθενής. Η αφελής και επιπόλαια λήψη ομοιοπαθητικών φαρμάκων, θα έχει επιφανειακά αποτελέσματα, προκαλώντας απλώς τροποποίηση των συμπτωμάτων, και καθιστώντας δυσχερέστερη την εύρεση του κατάλληλου φαρμάκου από τον γιατρό. Για αυτό και δεν συνίσταται να παίρνετε τα ομοιοπαθητικά φάρμακα μόνοι σας, χωρίς την καθοδήγηση ενός καταρτισμένου ομοιοπαθητικού γιατρού.
  • Προκαλούν αντιδράσεις τα ομοιοπαθητικά φάρμακα;
      Ένα μικρό ποσοστό ασθενών, τις πρώτες ημέρες της αγωγής, πιθανόν να παρουσιάσει εντονότερα κάποιο από τα συμπτώματα που ήδη είχε, σε όρια τελείως ακίνδυνα για τον οργανισμό. Αυτό αποτελεί ένδειξη ισχυρή ότι έχει αρχίσει η ενδυνάμωση του οργανισμού άρα και η θεραπεία του. Ωστόσο, μόνον ο ομοιοπαθητικός γιατρός είναι σε θέση να εκτιμήσει αν πρόκειται για την θεραπευτική επιδείνωση ή κάτι άλλο όπως π.χ. ένα τυχαίο κρυολόγημα, μια διάρροια από τροφική δηλητηρίαση κ.τ.λ. συνεπώς αυτόν και πρέπει να συμβουλεύονται σε κάθε περίπτωση οι ασθενείς.
  • Η αύξηση των συμπτωμάτων είναι απαραίτητη για να αρχίσει μια ομοιοπαθητική θεραπεία;
      Δεν είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο. Πολύ συχνά η θεραπεία επέρχεται δίχως να παρουσιαστεί έξαρση στα συμπτώματα. Στην ομοιοπαθητική θεραπεία βέβαια το φαινόμενο της λεγόμενης "θεραπευτικής επιδείνωσης" δεν είναι ασυνήθιστο μια κι ο οργανισμός βοηθείται να βρει μια νέα ισορροπία μέσα από την ομοιοπαθητική αγωγή. Κάτι τέτοιο όμως γίνεται πάντοτε μέσα στα πλαίσια της ασφαλούς οικονομίας του όλου οργανισμού και δεν ενέχει καμμία απολύτως επικινδυνότητα. Αυτή η "αντίδραση" δεν είναι τίποτε άλλο από μία συνήθως ολιγόωρη ή ολιγοήμερη κι επομένως παροδική επιδείνωση κάποιου ή κάποιων απλών συμπτωμάτων όπως πονοκέφαλοι, κνησμός κ.λπ. σχετικών ή άσχετων με την παθολογία του ασθενούς και ποτέ βέβαια δεν πρόκειται για συμπτώματα που είναι σοβαρά και κρίσιμα ίσως για την ζωή τους σθένους (π.χ. αρτηριακή πίεση, αιμορραγία κλπ). Προκαλείται από την κινητοποίηση του αντιδραστικού μηχανισμού του οργανισμού στο να αντιμετωπίσει τη νοσηρή διαδικασία. Επομένως πρόκειται για κατάσταση που όχι μόνο δεν είναι προβληματική ή ανεπιθύμητη για την αγωγή αλλά είναι ενδεικτική της δράσης του ομοιοπαθητικού φαρμάκου και βέβαια ποτέ δεν χρειάζεται να διακοπεί η αγωγή αφού δεν είναι ποτέ αυτή η αρχική επιδείνωση επικίνδυνη.
  • Υπάρχει εμφάνιση παλαιών συμπτωμάτων του ασθενούς στη διάρκεια της ομοιοπαθητικής θεραπευτικής πορείας ?
      Είναι χαρακτηριστική αλλά παραπλανητική η έκφραση που λέγεται ότι: "ό,τι είχες στο παρελθόν θα στο βγάλει στην επιφάνεια το ομοιοπαθητικό φάρμακο". Όμως να τι ακριβώς συμβαίνει. Πράγματι στη διάρκεια της ομοιοπαθητικής θεραπείας μπορεί να έχουμε ανάδυση παλαιών συμπτωμάτων ή ευαισθησιών του ασθενούς που πάντοτε όμως εστιάζονται σε επίπεδα (όργανα, συστήματα ή λειτουργίες) πιο επιφανειακά και λιγότερο σημαντικά απ' αυτά της παρούσας νόσου και ποτέ και σε καμία περίπτωση δεν αφορούν επανεμφάνιση παλαιότερων σοβαροτέρων και πιο εσωτερικών ευαισθησιών από εκείνες της παρούσας κατάστασης τους ασθενούς. Ετσι π.χ. αν κάποιος είχε στη παιδική του ηλικία μια δερματοπάθεια που τον ταλαιπώρησε αρκετά και την οποία καταπίεσε με ισχυρά φάρμακα - κορτιζονούχες αλοιφές στη προκειμένη περίπτωση - και μετά από ένα διάστημα αναπτύσσει ημικρανίες που τον ταλαιπωρούν ιδιαίτερα και για τις οποίες αναζητεί απεγνωσμένα βοήθεια στην Ομοιοπαθητική, υπάρχει περίπτωση ενώ αντιμετωπίζονται με επιτυχία οι κεφαλαλγίες του, να εκδηλώσει για μικρό χρονικό διάστημα ήπια συμπτώματα της παλιάς δερματικής του ευαισθησίας. Αυτό όμως είναι και παροδικό φαινόμενο και καθόλου σοβαρό ή απειλητικό για τον ασθενή αλλά αντίθετα είναι ιδιαίτερα θετικό σημείο και ενδεικτικό της βαθειάς θεραπευτικής πορείας του ασθενούς αφού παρατηρείται μια μετατόπιση του κέντρου βάρους της διαταραχής του οργανισμού από το κέντρο προς την περιφέρεια. Συμβαίνει δηλ. ένα είδος εκτόνωσης της νοσηρής διαταραχής (οι ασθενείς συχνά το αποκαλούν "ξεθύμασμα της αρρώστιας"). Να τονίσουμε και πάλι ότι η σωστή εφαρμογή της ομοιοπαθητικής θεραπείας (κλασική ομοιοπαθητική ιατρική) δεν περικλείει κανένα κίνδυνο βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.
    Ομοιοπαθητικοί Γιατροί
  • Πόσο διαρκεί μια θεραπευτική αγωγή και από τι εξαρτάται;
      Σε μια οξεία ασθένεια το θεραπευτικό αποτέλεσμα είναι άμεσο και επιτυγχάνεται σε σύντομο χρόνο. Στις χρόνιες περιπτώσεις όμως δεν είναι πάντα δυνατό - τις περισσότερες φορές τουλάχιστον - να υπάρξει άμεσο θεραπευτικό αποτέλεσμα, ιδιαίτερα όταν οι ασθενείς έχουν έλθει στην ομοιοπαθητική αφού δοκίμασαν πρώτα όλες τις άλλες μεθόδους χωρίς επιτυχία. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από την βαρύτητα του προβλήματος, την χρονιότητα του τη χρήση άλλων φαρμάκων, τη κληρονομικότητα, την ηλικία του ατόμου κ.ά.
  • Είναι απαραίτητο να συνεχίζει ο ασθενής επ'άπειρον την ομοιοπαθητική αγωγή;
      Όχι. Από τη στιγμή που θα αισθανθεί αρκετά καλά, συμβουλευόμενος και τον ομοιοπαθητικό γιατρό του, μπορεί να σταματήσει την αγωγή του και να επανέλθει στο γιατρό μόνο σε περίπτωση υποτροπής της αρχικής ασθένειας ή σε εμφάνιση κάποιας άλλης.
  • Αν παρουσιαστεί κάποιο οξύ πρόβλημα κατα τη διάρκεια της θεραπείας;
      Αν κατά τη διάρκεια της θεραπείας παρουσιαστεί κάποιο οξύ πρόβλημα ( κρυολόγημα, διάρροια, έντονος πονοκέφαλος, επιπεφυκίτις κ.λ.π. ), το καλύτερο θα είναι ο ασθενής να έλθει σε επαφή με τον ομοιοπαθητικό γιατρό του για να του δώσει το αντίστοιχο ομοιοπαθητικό φάρμακο ή να του πει τι να κάνει. Αν όμως δεν μπορέσει εκείνη τη στιγμή να επικοινωνήσει με το γιατρό του και πρέπει οπωσδήποτε κάτι να πάρει, μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε συνηθισμένο ( αλλοπαθητικό ) φάρμακο. Δεν υπάρχει κανένας φόβος παρενέργειας ή κάποιας αρνητικής αλληλεπίδρασης αλλοπαθητικών και ομοιοπαθητικών φαρμάκων σε μια τέτοια περίπτωση.
  • Τι πρέπει να προσέχει ο ασθενής κατα την ομοιοπαθητική θεραπεία;
      Οδηγίες σχετικά με ουσίες που χρειάζεται να αποφεύγει ο ασθενής, μπορείτε να βρείτε σε αυτή τη σελίδα.
  • Μπορούν να γίνονται συγχρόνως ομοιοπαθητική και άλλες θεραπείες;
      Είναι προτιμότερο στο διάστημα που ένας ασθενής ακολουθεί κάποια άλλη θεραπευτική αγωγή (φάρμακα, βελονισμό κ.λ.π. ), να διακόπτει την ομοιοπαθητική γι αυτό το διάστημα και να συνεχίζει μετά, συνεννοούμενος και με τον ομοιοπαθητικό γιατρό του. Κι αυτό όχι γιατί υπάρχει κίνδυνος παρενέργειας, αλλά επειδή τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι ευαίσθητα, αδρανοποιούνται και είναι σαν να μην τα παίρνει ο ασθενής.
  • Υποτροπιάζει ένας ασθενής μετά την ομοιοπαθητική θεραπεία;
      Είναι δυνατόν ένας ασθενής μετά από μια επιτυχή ομοιοπαθητική θεραπεία κάποια στιγμή να υποτροπιάσει. Αυτό εξαρτάται : α) από το πόσο υγιής είναι ο οργανισμός,
      β) από το είδος και τη χρονιότητα της αρρώστιας που είχε,
      γ) από τις ταλαιπωρίες, ψυχικές ή σωματικές, που έδρασαν επάνω του κατά τον χρόνο που είναι βελτιωμένος από την αρχική του αρρώστια, και
      δ) από το πόσο σωστά τηρεί τις συστάσεις του γιατρού μετά τη διακοπή των φαρμάκων.
  • Λοιπές συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις:
  • Πληροφορίες για συγκεκριμένα ομοιοπαθητικά φάρμακα:
    Σύντομη φαρμακολογία (materia medica), λεξικό ομοιοπαθητικών φαρμάκων.



  • Εναλλακτική Ιατρική

    Εναλλακτική - Συμπληρωματική Ιατρική


    Με τους όρους "εναλλακτική" ή "συμπληρωματική" ιατρική νοούνται όλες εκείνες οι διαγνωστικές και θεραπευτικές μέθοδοι, που διαφοροποιούνται τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο από την κλασσική ιατρική σκέψη. Επίσης, έχουν χρησιμοποιηθεί οι όροι "μη συμβατική" και "ανορθόδοξη" ιατρική, προκειμένου να διαχωριστούν οι μέθοδοι αυτές από τη σύγχρονη, συμβατική ιατρική. Επειδή πρόκειται κυρίως για διαγνωστικές ή θεραπευτικές τεχνικές και όχι για πλήρη ιατρικά συστήματα, με συγκεκριμένο φάσμα παθήσεων που μπορούν να διαγνώσουν και να αντιμετωπίσουν, που έχουν σαν σκοπό να συμπληρώσουν και όχι να αντικαταστήσουν την μία και ενιαία ιατρική, περισσότερο ακριβής θα ήταν ο όρος "συμπληρωματικές μέθοδοι" ή "συμπληρωματικές τεχνικές".
    Tα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία διαρκώς αυξανόμενη στροφή των ασθενών προς αυτές. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 15 δις δολάρια δαπανώνται ετησίως στις συμπληρωματικές θεραπευτικές μεθόδους μόνο στις Η.Π.Α. Στην Αυστραλία, το ποσό που δαπανάται για την αγορά μη συμβατικών θεραπευτικών σκευασμάτων ανέρχεται στα 621 εκατ. δολάρια, όταν το αντίστοιχο ποσό για τα κλασικά φαρμακευτικά σκευάσματα δεν υπερβαίνει τα 310 εκατ. Αύξηση τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει επίσης ο αριθμός των γιατρών που ασχολούνται με κάποια από αυτές τις θεραπευτικές μεθόδους αποκλειστικά ή συμπληρωματικά, στα πλαίσια της καθημερινής τους κλινικής πράξης. Παράλληλα αυξάνει και ο αριθμός των γιατρών που παραπέμπουν και κατευθύνουν τους ασθενείς τους προς τις συμπληρωματικές θεραπείες.
    Πρόκειται κυρίως για παραδοσιακές (traditional) θεραπευτικές μεθόδους ή σύγχρονες παραλλαγές τους, ψυχοθεραπευτικές τεχνικές, ενώ μεγάλο μερίδιο καταλαμβάνουν και οι εναλλακτικές μέθοδοι σωματικής αγωγής (Body Work). Περισσότερες από 150 τέτοιες μέθοδοι έχουν καταγραφεί ως σήμερα, ενώ η αποτελεσματικότητα των περισσοτέρων δύσκολα μπορεί να αποδειχθεί με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια, αφού δεν υπάρχουν ορθά σχεδιασμένες μελέτες που να τεκμηριώνουν την αποτελεσματικότητά τους και την υπεροχή τους έναντι του φαινομένου placebo. Κάποιες άλλες όμως, όπως ο βελονισμός, έχουν πλέον καταξιωθεί στην συνείδηση του ιατρικού κόσμου, ασκούνται από γιατρούς σε επίσημες νοσηλευτικές μονάδες και η αποτελεσματικότητά τους αποδεικνύεται μελέτες που έχουν σχεδιασθεί με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και έχουν δημοσιευθεί σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά.
    Όσο και αν οι εναλλακτικές - συμπληρωματικές θεραπευτικές μέθοδοι θεωρούνται ακίνδυνες καθαυτές, είναι ηθικά ανεπίτρεπτη και δυνητικά επικίνδυνη η αλόγιστη άσκησή τους από άτομα με ελλιπή η αμφίβολη εκπαίδευση. Με δεδομένο τον κίνδυνο που προκύπτει για τη δημόσια υγεία από τη μη έγκαιρη διάγνωση μιας νόσου, αλλά και για να διασφαλιστούν τόσο οι ασθενείς όσο και οι θεραπευτές - ενασχολούμενοι με τις τεχνικές αυτές, γίνονται προσπάθειες από διεθνείς επιτροπές, προκειμένου να οριστούν οι ενδείξεις εφαρμογής και οι προϋποθέσεις άσκησης όλων αυτών των μεθόδων. Στην Ελλάδα, με την υπ' αριθμ. 547/Α4/1191 της 21-2-1980 απόφαση του Υπουργείου Υγείας, αναγνωρίζεται μόνο σε γιατρούς το δικαίωμα άσκησης του βελονισμού και της Ομοιοπαθητικής. Με άλλες αποφάσεις του Υπουργείου Υγείας, αναγνωρίζεται στους ασφαλισμένους του δημοσίου η δαπάνη για την αγορά ομοιοπαθητικών σκευασμάτων εφόσον συνταγογραφούνται από γιατρούς και για ορισμένο αριθμό συνεδριών βιοανάδρασης (biofeedback) και ηλεκτροθεραπείας (TENS και όχι ηλεκτροβελονισμού) εφόσον εκτελούνται από νευρολόγους και ρευματολόγους ή φυσίατρους αντίστοιχα. Σε ορισμένα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα, παρέχεται θεραπεία με Βελονισμό, ενώ κάποια ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν πλήρως ή μερικώς την δαπάνη για την εφαρμογή του από Ιατρούς, σε ιδιωτική βάση.

    Πέμπτη 26 Ιουνίου 2014

    ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ



        Ενα σύστημα έχει οριστεί από τους Hall και Fagen ότι είναι ένα σύνολο αντικειμένων μαζί με τις σχέσεις μεταξύ των αντικειμένων και μεταξύ των ιδιοτήτων τους. Σύμφωνα με την θεωρία των γενικών συστημάτων που διατυπώθηκε από τον Ludwig von Bertalanffy στα 1940, ένα σύστημα είναι ένα όλο και τα αντικείμενά του (ή συστατικά του) και οι ιδιότητές τους (ή χαρακτηριστικά) μπορούν να κατανοηθούν μόνο σαν λειτουργίες του όλου συστήματος. Ο όρος “ολιστικός έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τη θεώρηση που εξετάζει το "όλον" και όχι το "μέρος". Πολλά θεραπευτικά συστήματα θεωρούνται ολιστικά γιατί δεν εστιάζονται στην πάθηση του ενός οργάνου αλλά εξετάζουν τον άνθρωπο ως σύνολο οργάνων και λειτουργιών. Θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ολιστική θεραπευτική με βάση την θεωρία τών συστημάτων.
       Η φύση δεν είναι τυχαία συσσώρευση αντικειμένων και φαινομένων αποσπασμένα το ένα από το άλλο μεταξύ τους. Ειναι ενιαίο συνολο και κάθε μέρος αλληλεπιδρά με τα άλλα. Οι Hall και Fagen χρησιμοποίησαν τους όρους ανοικτό και κλειστό σύστημα. Ανοικτό σύστημα είναι το σύστημα το οποίο ανταλλάσει υλικά, ενέργειες ή πληροφορίες με το περιβάλλον του. Αντιθέτως, στο κλειστό σύστημα δεν υπάρχει ανταλλαγή με το περιβάλλον. Χρησιμοποιώντας αυτόν τον ορισμό όλα τα οργανικά συστήματα είτε βιολογικά είτε κοινωνικά είναι ανοικτά. Δεν υπάρχουν όργανα ή λειτουργίες ξεχωρισμένες και απομονωμένες,αλλά το σύνολο είναι ενωμένο για να συνθέσει μία βιολογική πραγματικότητα. Η ενότητα αυτή πραγματοποιείται σε πολλά επίπεδα:
    α. Υπάρχει η ενότητα του συνόλου τών οργάνων, τών ιστών και τών κυττάρων.
        Ενας ιστός αποτελεί ένα σύστημα κυττάρων.
    Ενα όργανο ένα σύστημα ιστών. Ο οργανισμός είναι ένα σύστημα οργάνων. Τιποτε δεν είναι απομονωμένο.
    Ολα βρίσκονται σε μια συνεχή και αδιάκοπη αλληλεπίδραση. Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις λειτουργίες και τα όργανα μεταξύ τους. Κατι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει μόνο για διδακτικούς λόγους ποτέ όμως για θεραπευτικούς. Η έννοια τής ειδικότητας κάτω από την συστημική οπτική αποκτάει διαφορετική σημασία. Δεν έχει θεραπευτική εφαρμογή αλλά μόνο διδακτική.
       Ο Παβλώφ εξήγησε το μηχανισμό τής δημιουργίας τού εξηρτημένου αντανακλαστικού με τη χρονική σύμπτωση τού ερεθισμού δύο διαφορετικών σημείων τού κεντρικού νευρικού συστήματος, που γεννούν μια νέα σύνδεση, μια πρόσκαιρη νευρική σύνδεση ανάμεσα στα δυό σημεία. Η προσωρινή αυτή σχέση ενισχύεται όταν αυτό επαναλαμβάνεται και εξαφανίζεται όταν δεν ανανεωθεί.
    β. Υπάρχει η ενότητα ψυχής και σώματος.
       Μια αλλαγή σε μία βιολογική παράμετρο μπορεί να δημιουργήσει ψυχική συμπτωματολογία και ένα ψυχικό σύνδρομο επηρεάζει τις βιοχημικές λειτουργίες τού οργανισμού. Πτώση τού επιπέδου τής γλυκόζης στο αίμα, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει ευερεθιστότητα και ανησυχία. Ένα άτομο που παρουσιάζει συχνά τάσεις άμυνας ή φυγής, παρουσιάζει αυξημένο τόνο συμπαθητικού και αύξηση τής εκκρίσεως τού γλουκαγόνου και κατά συνέπεια υπογλυκαιμία. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το σωματικό από το ψυχικό. Σε κάθε νόσο υπάρχουν ταυτόχρονα και τα δύο αλλά απλά κάθε φορά το κέντρο εστίασης τής διαταραχής είναι διαφορετικό. Η εστίαση τής διαταραχής σχετίζεται με αυτό που καλούμε στην ιατρική "διάγνωση". Η εστίαση τής διαταραχής μάς περιγράφει μέρος τού συνολικού φαινομένου και όχι το σύνολο τού φαινομένου.
    γ. Υπάρχει η ενότητα ατόμου - οικογένειας.
        Ο Minuchin θεωρεί την οικογένεια ως ένα σύστημα το οποίο έχει οργανωθεί γύρω από την υποστήριξη, ρύθμιση, ανατροφή και κοινωνικοποίηση των μελών του. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η οικογένεια μπορεί επίσης γενικά να θεωρηθεί ως ένα μικρό κοινωνικό σύστημα καμωμένο από άτομα που σχετίζονται μεταξύ τους, μοιραζόμενα δυνατά αμοιβαία συναισθήματα και υποχρεώσεις, που αποτελούν το σπιτικό (ή μια ομάδα από σπιτικά) το οποίο διαρκεί για χρόνια. Σύμφωνα με την θεωρία τών γενικών συστημάτων η οικογένεια μπορεί να θεωρηθεί ως ένα δυναμικό σύστημα που αποτελείται από μια πολυπλοκότητα στοιχείων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα σε ένα δίκτυο με τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε συστατικό να σχετίζεται με κάποιο άλλο με λίγο πολύ σταθερό τρόπο μέσα σε μια ορισμένη χρονική περίοδο. Το σύνολο τών σχέσεων μεταξύ τών οικογενειακών μελών δημιουργούν ένα όλο, την οικογένεια, που είναι σπουδαιότερη από το απλό άθροισμα τών κομματιών της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η οικογένεια θεωρείται ένα διαντιδραστικό σύστημα, το οποίο παρουσιάζει συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Ο Minuchin θεώρησε την οικογένεια ως ένα σύστημα αλληλεπιδρώντων κομματιών. Το οικογενειακό αυτό σύστημα διαφοροποιείται και εκτελεί λειτουργίες μέσα από τα διάφορα υποσυστήματά του. Τα άτομα είναι τα υποσυστήματα μέσα σε μια οικογένεια. Τα υποσυστήματα μπορεί να σχηματιστούν από γενιές (γονείς-παιδιά), από το φύλο (μητέρα - κόρη, πατέρας - γιος), από τα ενδιαφέροντα ή τις ικανότητες (κολυμβητές - μη κολυμβητές), ή από τη λειτουργία (μητέρα - πατέρας - πρωτότοκος κ.λ.π). Είναι σημαντικό να ξέρουμε τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη μιάς οικογένειας. Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωριστούν οι συνδέσεις μεταξύ τών μελών και να κατανοηθούν οι επιπτώσεις μεταξύ τών συνδέσεων. Μια αλλαγή σε ένα μέλος επηρεάζει άλλα άτομα και την ομάδα ως ολότητα.
        Το σύμπαν βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Κάθε δευτερόλεπτο που περνά, το συμπαντικό γίγνεσθαι είναι διαφορετικό σε σχέση με αυτό που ήταν πριν από ένα δευτερόλεπτο. Είναι χαρακτηριστικά τα ρητά τού Ηράκλειτου: " Τα πάντα ρέουν, τα πάντα χορεύουν και τίποτε δεν μένει σταθερό" και " Δεν είναι δυνατόν να μπείς στον ίδιο ποταμό δύο φορές". Το σώμα μας επίσης βρίσκεται σε μια συνεχή κίνηση. Απειρες λειτουργίες και διακυμάνσεις τού οργανισμού γίνονται σε ημερήσια, μηνιαία, εποχιακή και ετήσια βάση όπως οι πυρηνοδιαιρέσεις, η αναπαραγωγή και ο θάνατος τών κυττάρων. Γενικά κάθε σύστημα υπάρχει σε μια συνεχή κατάσταση ροής ή αλλαγής. Αυτή η συνεχής αλλαγή κρατιέται μέσα σε όρια ώστε το σύστημα να διατηρείται σε μια ελεγχόμενη ισορροπία.
        Ομοιόσταση ή μορφόσταση ορίζεται ως “σχετικά ίδια κατάσταση” και είναι αυτή η ιδιότητα που επιτρέπει στο σύστημα να παραμένει σχετικά σταθερό και σε σχετικά σταθερή κατάσταση διαμέσου τού χρόνου. Η ομοιόσταση γίνεται δυνατή με τη χρήση τής πληροφορίας που έρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον και που ενσωματώνεται στο σύστημα με τη μορφή τής ανάδρασης (feedback). Η ανάδραση εκφράζει τον ρυθμιστή τού συστήματος ο οποίος αλλάζει τις εσωτερικές συνθήκες του αλλά διατηρείται σταθερή η μορφή του. Δηλαδή η ομοιόσταση είναι μια μορφή αλλαγής κατά την οποία διατηρείται σταθερή η μορφή.
        Μορφογένεση ορίζεται ο τύπος τής αλλαγής κατά την οποία υπάρχει δημιουργία νέας μορφής. Σε αντίθεση με την ομοιόσταση που έχει σχέση με εσωτερική αλλαγή αλλά διατήρηση τής μορφής, οι μορφογενετικοί μηχανισμοί αφορούν την ανάπτυξη και την αλλαγή. Ένα ειδικό αποτέλεσμα τής μορφογένεσης είναι η αύξηση τής διαφοροποίησης στα συστατικά μέρη τού συστήματος, όπου το καθένα είναι δυνατόν να αναπτύσσεται στην συνθετότητά του, ενώ παραμένει σε λειτουργική σχέση με το όλο. Ετσι ενώ η αυτοπροστασία χαρακτηρίζει την ομοιόσταση, η αυτοκατεύθυνση χαρακτηρίζει τη μορφογένεση. Κάθε σύστημα χρησιμοποιεί και τους δύο παραπάνω τύπους κατά την διαδικασία τής συνεχούς αλλαγής.
        Στην καθημερινή πρακτική ο θεραπευτής πρέπει να έχει κατά νού, ότι ποτέ ο πελάτης (ή η οικογένεια) που βλέπει, δεν είναι ο ίδιος (ή η ίδια) με τον πελάτη (ή την οικογένεια) που είδε πριν από κάποιες μέρες. Κάθε νέα επαφή είναι μια νέα συγκατασκευή που σαφώς έχει σχέση με ότι έχει προηγηθεί στο παρελθόν αλλά διαγράφει μια νέα πορεία για το μέλλον.
        Κάθε εκδήλωση τού σύμπαντος είναι το φαινόμενο που ορίζεται από την ισορροπία δύο αντίθετων δυνάμεων. Η φαινομενική αντιθετότητα τών δύο δυνάμεων αποτελεί μία υπέροχη συνεργασία.
    Για παράδειγμα, ο φλοιός τών ημισφαιρίων. Κάθε στιγμή εξωτερικοί και εσωτερικοί ερεθισμοί προκαλούν αντίθετες διαδικασίες σε συνεχή αλλαγή. Τα ίδια σημεία τού φλοιού είναι ανάλογα με τις συνθήκες πότε η έδρα μιάς διαδικασίας διέγερσης και πότε μιάς αναστολής. Διέγερση και αναστολή, βασικά στοιχεία τής ανώτερης νευρικής λειτουργίας, βρίσκονται έτσι σε αδιάκοπη σχέση ανάμεσά τους, σε μια φαινομενική αντιπαλότητα. Είναι όμως μία θαυμάσια συνεργασία από την οποία δημιουργείται η ανώτερη νευρική λειτουργία.
        Αλλο παράδειγμα είναι η αντιθετική συνεργασία τού συμπαθητικού και τού παρασυμπαθητικού. Το συμπαθητικό είναι επιφορτισμένο με τις αντιδράσεις τού οργανισμού μας, σε έκτακτες καταστάσεις ανάγκης, όταν καλούμαστε να καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια στον ελάχιστο χρόνο και συνολικά με όλες μας τις δυνάμεις. Το παρασυμπαθητικό αποσκοπεί στο να δημιουργήσει ενέργεια και να επανορθώσει όση έχει απολεστεί. Ετσι ενώ φαινομενικά φαίνονται αντίθετα, συνεργάζονται αρμονικά σε ένα άλλο επίπεδο.
        Αλλά και οι ορμόνες τού οργανισμού και κάθε χημική ένωση ή ιχνοστοιχείο μπορεί να θεωρηθεί, ανάλογα με τη λειτουργία του, ότι έχει συμπαθητικοτονική ή παρασυμπαθητικοτονική δράση. Ετσι μελετάται η φυσιολογία συστημικά, με βάση την αρχή τής αλληλεπίδρασης και την αρχή τής πάλης τών αντιθέτων.
        Αλλά ας δώσουμε ένα παράδειγμα συστημικής θεώρησης τής φυσιολογίας: Η ινσουλίνη εμποδίζει κάθε σπατάλη-καύση γλυκογόνου, λιπώδους ιστού, πρωτεινών και συντελεί στην αύξησή τους. Είναι ο οικονόμος, ο τραπεζίτης που μαζεύει όλα τα χρήματα και τα αποταμιεύει. Η δράση τής ινσουλίνης μοιάζει με την κυβέρνηση που έχει σε συνεχή λιτότητα το λαό (υπογλυκαιμία), αλλά που προσπαθεί να φτειάξει πλούσιο θησαυροφυλάκιο (αύξηση τής σύνθεσης πρωτεινών, λιπών, γλυκογόνου). Η δράση της σαφώς εναρμονίζεται με την δράση τού παρασυμπαθητικού. Μετά τον πόλεμο (αντίδραση φυγής-άμυνας) χρειάζεται να γίνει ανασυγκρότηση τών δυνάμεων. Γίνεται επιβολή λιτότητας (αποθήκευση γλυκόζης, λιπαρών οξέων, αμινοξέων στα κύτταρα και σύνθεση γλυκογόνου, λιπών,πρωτεινών), ώστε να γεμίσει το κρατικό θησαυροφυλάκιο (επαναπλήρωση τών κυτταρικών αποθήκων σε γλυκογόνο, λίπη, πρωτείνες) και να είναι ο οργανισμός έτοιμος για την επόμενη μάχη (συμπαθητικοτονία).
        Το γλουκαγόνο εμφανίζει άμεση ανταγωνιστική δράση ενάντια τής ινσουλίνης, δεδομένου ότι αυτό προωθεί τη λιπόλυση στους ιστούς, την παραγωγή κετονοσωμάτων, τη γλυκογονόλυση στο ήπαρ και στην παραγωγή γλυκόζης από αμινοξέα. Με άλλα λόγια, το γλουκαγόνο παρέχει γλυκόζη για να χρησιμοποιηθεί στην αντίδραση φυγής- αμύνης, κατά την οποία χρειάζονται να βρίσκονται σε αφθονία καύσιμα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν εύκολα (γλυκόζη).
    Ετσι μπορούμε να διακρίνουμε όλες τις χημικές ενώσεις τού οργανισμού σε συμπαθητικοτονικές και παρασυμπαθητικοτονικές. Μερικά παραδείγματα δίνονται παρακάτω:
        Πολλές ενώσεις έχουν άλλοτε συμπαθητικοτονική και άλλοτε παρασυμπαθητικοτονική δράση.
    ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΤΟΝΙΚΕΣ
    ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΤΟΝΙΚΕΣ
    Ασβέστιο
    Κάλιο
    Νάτριο
    Μαγνήσιο
    Ιόντα υδρογόνου
    GABA
    Αδρεναλίνη
    Λεκιθίνη
    Νοραδρεναλίνη
    Ενδορφίνες
    Ακετυλοχολίνη
    Ισταμίνη
    Γλουκαγόνο
    Ινσουλίνη
    Χολίνη
    CAMP

    Ακετυλοχολίνη

        Οταν εξασκηθεί μια δύναμη σε κάποιο σύστημα, τότε θα αναπτυχθεί μια αντίθετη δύναμη η οποία είναι η συνισταμένη τών δυνάμεων τών επιμέρους στοιχείων τού συστήματος. Οταν χορηγείται μια ουσία, προκαλεί μια συγκεκριμένη δράση στον οργανισμό. Η δράση αυτή προκαλεί μια εκτροπή από την προηγούμενη κατάσταση ισορροπίας. Το αυτορυθμιστικό σύστημα τού οργανισμού ενημερώνεται για αυτήν τη μεταβολή. Μετά το τέλος τής δράσης τής ουσίας κινητοποιείται μια αντίθετη δράση από το αυτορυθμιστικό σύστημα τού οργανισμού. Μπορούμε να καλέσουμε την δράση τής ουσίας πρωτοπαθή δράση και την αντίδραση τού αυτορυθμιστικού συστήματος δευτεροπαθή δράση ή αντίδραση. Η δευτεροπαθής δράση είναι ανάλογη με την ένταση τής πρωτοπαθούς δράσης και εκφράζεται διαμέσου ανταγωνιστικών υποσυστημάτων σε σχέση με αυτά που εκφράστηκε η πρωτοπαθής δράση. Έτσι όταν πίνουμε καφέ προκαλείται στον οργανισμό μια πρωτοπαθής δράση η οποία χαρακτηρίζεται από συμπαθητικοτονική επικράτηση. Η δευτεροπαθής αντίδραση χαρακτηρίζεται από παρασυμπαθητικοτονική επικράτηση. Αντιθέτως όταν πίνουμε κρασί η πρωτοπαθής δράση χαρακτηρίζεται από παρασυμπαθητικοτονική επικράτηση και η δευτεροπαθής αντίδραση χαρακτηρίζεται από συμπαθητικοτονική επικράτηση. Τα οπιοειδή έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση ύπνου που ακολουθείται από νύχτες αϋπνίας. Ενα χέρι βυθισμένο σε ζεστό νερό είναι θερμότερο στην αρχή αλλά κατόπιν είναι πιο κρύο από ότι το άλλο χέρι.Το χέρι που έμεινε αρκετά σε κρύο νερό, στην αρχή είναι πιο κρύο, αλλά μετά γίνεται ζεστό, κόκκινο και φλεγμαίνει.
        Βέβαια, όλα αυτά δεν εμφανίζονται σε όλες τις περιπτώσεις. Η απάντηση στο ερέθισμα, η αντίδραση δηλαδή, εξαρτάται και από την “ποιότητα” του οργανισμού, στον οποίο εφαρμόζεται η πρωτοπαθής δράση.
        Οπως έχει αναφερθεί παραπάνω υπάρχουν τέσσερεις βασικές ιδιοσυστασιακές καταστάσεις. Έτσι, η παραπάνω αντίδραση εμφανίζεται όταν το άτομο ανήκει στην κατάσταση Α, που θεωρείται η προσαρμοστικά καλύτερη. Αν το άτομο ανήκει στην κατάσταση Β, η αντίδραση είναι προς την σωστή διεύθυνση αλλά η ένταση της είναι ελαττωμένη. Αν το άτομο ανήκει στην κατάσταση Γ η αντίδραση είναι ασαφής, προς μη αναμενόμενη κατεύθυνση και ασθενής. Αν το άτομο ανήκει στην κατάσταση Δ, τότε η αντίδραση είναι ισχυρή αλλά προς μη αναμενόμενη κατεύθυνση.
        Η αντίσταση κατά την ψυχοθεραπεία είναι μια άλλη περίπτωση που παρατηρούμε να εφαρμόζεται η αρχή τής δράσης και τής αντίδρασης. Μια ερμηνεία ή στάση εκ μέρους τού θεραπευτού κατά την διαδικασία ή την πορεία τής ανάλυσης αποτελεί την δράση. Η πρόσβαση στο ασυνείδητο που επιχειρείται κατά την ανάλυση είναι μια μορφή δράσης επίσης γιατί έχει σαν αποτέλεσμα μια μεταβολή στην μέχρι τότε ισορροπία τών μηχανισμών αμύνης τού ατόμου. Η αντίσταση, είναι όλες εκείνες οι δυνάμεις μέσα στον ασθενή που αντιτίθενται στην δράση και αποτελούν την αντίδραση. Εκφράζεται με συναισθήματα, στάσεις, ιδέες, παρορμήσεις, σκέψεις, φαντασιώσεις ή πράξεις.
        Κατά την παρέμβαση του οικογενειακού θεραπευτή επίσης παρατηρείται μια δράση προς το σύστημα. Η απάντηση του συστήματος εξαρτάται και από το είδος της παρέμβασης. Ένας παρεμβατικός θεραπευτής κινητοποιεί πιο εύκολα την αντίσταση του συστήματος, που αυτή εκφράζεται είτε ως διακοπή της θεραπείας είτε ως παρεμπόδιση στην διαδικασία της συνεδρίας. Μια από τις λειτουργίες της θετικής αναπλαισίωσης που επιχειρεί ο θεραπευτής κατά την παρέμβασή του είναι η ελάττωση των αντιστάσεων του συστήματος.
        Οταν σε δύο αλληλεπιδρούσες δυνάμεις αυξηθεί η μία πάρα πολύ, τότε αυτό οδηγεί στην τελική αύξηση τής αντίθετής της. Εφαρμογή τού παραπάνω είναι ο νόμος τών ομοίων που διατυπώθηκε από τον Ιπποκράτη ως εξής: "Δια τα όμοια νούσος γίγνεται και δια τα όμοια προσφερόμενα εκ νοσεόντων υγιαίνονται, οίον στραγγουρίην το αυτό παύει ουκ εούσαν...και βηξ κατά το αυτό ώσπερ και στραγγουρίη υπό τών αυτών γίγνεται και παύεται... δια το εμέειν έμετος παύεται". (Ιπποκράτους: Περί τόπων των κατ' Ανθρωπον). Αν κάποιος ασθενής για παράδειγμα παρουσιάζει πυρετό, τότε η υπέρμετρη αύξηση τού πυρετού, συνήθως δεν θα οδηγήσει σε θάνατο, αλλά σε ίαση τού πυρετού. Στην ομοιοπαθητική, που βασίζεται στην παραπάνω αρχή, ο θεραπευτής θα δώσει φαρμακευτική ουσία στον ασθενή, η οποία όταν δόθηκε σε υγιή προκάλεσε τα ίδια συμπτώματα με τη νόσο τού ασθενούς. Για να έχει επιτυχία η παραπάνω εφαρμογή, πρέπει να μην εστιαστεί η προσοχή τού θεραπευτή σε ένα σύμπτωμα αλλά στο σύνολο τών συμπτωμάτων. Αυτό το σύνολο τών συμπτωμάτων θεωρείται ότι είναι όχι η νόσος αλλά η προσπάθεια τού οργανισμού να ιαθεί. Το φαινόμενο τής νόσησης τού οργανισμού δεν μελετάται με αιτιοκρατική αντίληψη αλλά στο σύνολό του. Δεν διερευνάται η αιτία αλλά τα συμπτώματα θεωρείται ότι τείνουν να οδηγήσουν σε μια ισορροπία. Τον θεραπευτή δεν τον ενδιαφέρει η ανεύρεση τής πηγής τού ποταμού αλλά απλά ακολουθάει το ρεύμα του. Ο οργανισμός θεωρείται ως ένα αυτορυθμιζόμενο σύστημα, που έχει την τάση να πετυχαίνει από μόνος του την ισορροπία του.
        Με την όμοια νόσο επιτυχαίνεται η θεραπεία στην ψυχαναλυτική θεραπεία. Η μεταβιβαστική νόσος είναι ανάλογη τών παιδικών βιωμάτων τού ασθενούς. Με άλλα λόγια η μεταβιβαστική νόσος είναι όμοια με τη νόσο που φέρνει τον ασθενή προς θεραπεία.
        Αλλά και στην ψυχοθεραπεία της συμπεριφοράς εφαρμόζεται η παραπάνω αρχή επίσης. Έχει παρατηρηθεί ότι το άγχος που προέρχεται από ένα αγχογόνο ερέθισμα , μειώνεται βαθμιαία και εξαφανίζεται όταν το άτομο εκτεθεί για ικανό χρόνο κάτω από τις συνθήκες που προκαλούν το άγχος. Η έκθεση μπορεί να είναι ταχεία ή βραδεία, πραγματική ή φανταστική. Στην αρχή παρατηρείται επιδείνωση του άγχους αλλά μετά από λίγη ώρα το άγχος μειώνεται και τελικά παύει.
        Η εφαρμογή του παραδόξου βασίζεται στην παραπάνω αρχή επίσης. Η παράδοξη παρέμβαση είναι τέτοια που, αν ακολουθηθεί, θα εκπληρώσει το αντίθετο από ότι φαινομενικά προτίθεται να εκπληρώσει. Η υπερβολή μιάς συμπεριφοράς στα άκρα έχει ως αποτέλεσμα την τελική επικράτηση της αντιθέτου (επιθυμητής). Με άλλα λόγια κατά την παράδοξη παρέμβαση συνταγοποιείται το σύμπτωμα. Η χρήση του παραδόξου βασίστηκε στην κατανόηση τριών ενοιών: την ένοια τής οικογένειας ως ένα αυτορυθμιζόμενο σύστημα, την ένοια ότι το σύμπτωμα είναι ένας μηχανισμός αυτορύθμισης και την ένοια ότι το σύστημα αντιστέκεται στην αλλαγή. Επειδή το σύμπτωμα χρησιμοποιείται για να ρυθμίσει ένα δυσλειτουργικό κομμάτι τού συστήματος, εάν εξαληφθεί το σύμπτωμα, το τμήμα τού συστήματος θα μείνει απορυθμισμένο. Το πιο κοινό παράδειγμα είναι, οι γονείς που αποφεύγουν την σύγκρουσή τους διαμέσου τής ενεργοποίησης ενός συμπτώματος στο παιδί. Με την ανακούφιση του συμπτώματος στο παιδί, ο θεραπευτής επιτρέπει να εκτεθούν τα ανεπίλυτα θέματα μεταξύ των γονιών, δημιουργώντας πάρα πολύ ανησυχία και έντονη αντίσταση στην αλλαγή.
        Σε ένα σύστημα δεν υπάρχουν δύο υποσυστήματα που να είναι απολύτως όμοια. Δεν υπάρχουν δύο απολύτως όμοιοι ασθενείς. Δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά ασθενείς. Κάθε άτομο αποτελεί ένα μοναδικό φαινόμενο, έχει τη δικιά του, ξεχωριστή προσωπική ιστορία. Έτσι κάθε είδους ταξινόμηση είναι ως ένα σημείο περιορισμένη. Η διάγνωση και η στατιστική μελετούν ένα μέρος μόνο του φαινομένου και σε μία συγκεκριμένη στιγμή και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται από το θεραπευτή ως απόλυτες αλήθειες.
        Σε κάθε σύστημα υπάρχει ιεραρχία μεταξύ τών μελών του. Στο σώμα μας παρατηρούμε να υπάρχει μια ιεραρχία μεταξύ των οργάνων με βάση τη λειτουργία τους. Ετσι ο εγκέφαλος μπορεί να θεωρηθεί ως ο κυβερνήτης και το ιεραρχικά "ανώτερο" όργανο. Το δέρμα επίσης μπορεί να θεωρηθεί ως το πιο "κατώτερο" όργανο. Μια ίδίας έκτασης ουλή στον εγκέφαλο προκαλεί πολύ μεγαλύτερη δυσλειτουργία από ότι αν συμβεί στο δέρμα. Η ιεραρχία δεν είναι κάθετη, το υπερσύστημα δεν υποτάσσει τα υποσυστήματα. Υπάρχει μια συνεχής αμφίδρομη διαντίδραση μεταξύ υπερσυστήματος και υποσυστήματος. Το υποσύστημα με την συνεχή ροή πληροφοριών προς το υπερσύστημα τροποποιεί τις εντολές τού υπερσυστήματος.
        Υπάρχει επίσης και ιεραρχία μεταξύ τών νοσολογικών καταστάσεων. Οπωσδήποτε άλλη βαρύτητα έχει για το άτομο ένα έκζεμα, ένα άσθμα, ή μία κατάθλιψη. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε ότι αν κάποιο άτομο με ψυχική πάθηση εμφάνιζε δερματική πάθηση τότε η εξέλιξη τής νόσου ήταν καλή. Το ίδιο πίστευε ότι ισχύει για τις αρθρίτιδες που εμφανιζόταν σε καρδιοπαθείς. Η κατανόηση τής ιεραρχίας των νοσολογικών οντοτήτων είναι πολύ σημαντική για την κατάστρωση τού θεραπευτικού σχεδιασμού τού ασθενούς. Ετσι ο θεραπευτής έχει καθήκον όχι να παραπέμπει για κάθε νέα νοσολογική εκδήλωση στον αντίστοιχο ειδικό, αλλά να προσπαθεί κάθε φορά να εκτιμάει την τελεολογική σημασία της. Η θεραπεία σε καμμιά περίπτωση δεν πρέπει να εστιάζεται στα τοπικά συμπτώματα αλλά στη συνολική εικόνα που εμφανίζει ο ασθενής.
        Στην κατάστρωση τού θεραπευτικού σχεδιασμού σημαντική θέση κατέχει η κατανόηση τής ιεραρχίας σε σχέση με το χρόνο. Από την στιγμή τής γέννησης ενός ατόμου υπάρχει μια συνεχή διαντίδραση μεταξύ των αναγκών και του περιβάλλοντος. Σε κάθε φάση η συνεχής διαντίδραση δημιουργεί προσαρμοστικούς μηχανισμούς για την επίτευξη τής ισορροπίας. Αν οι προσαρμοστικοί μηχανισμοί υστερούν να πετύχουν την πλήρη ισορροπία κάθε φορά συσσωρεύεται και ένα υπόλοιπο ανισορροπίας. Έτσι μέσα στο χρόνο συσσωρεύονται όπως οι φλούδες ενός κρεμμυδιού. Η θεραπεία συμβαίνει με την αντίθετη φορά με την οποία δημιουργήθηκαν, από την πιο επιφανειακή στη βαθύτερη και μοιάζει με το ξεφλούδισμα ενός κρεμμυδιού.
        Ο Minuchin δίνει μεγάλη βαρύτητα στην ιεραρχία μέσα στο οικογενειακό σύστημα. Θεωρεί ότι η εμφάνιση προβλημάτων έχει άμεση σχέση με την διαταραγμένη δομή τής ιεραρχίας. Με την παρέμβασή του αναμορφώνει την ιεραρχία τού συστήματος καθιστώντας τον εαυτό του ως την ανώτερη βαθμίδα ιεραρχίας.
        Η διαδικασία τής ανάπτυξης δεν είναι μια απλή πορεία αύξησης, όπου οι ποσοτικές αλλαγές δεν καταλήγουν σε ποιοτικές αλλαγές, αλλά είναι μια συνεχής ανάπτυξη που περνά από ασήμαντες και λανθάνουσες ποσοτικές αλλαγές σε φανερές και ριζικές αλλαγές, δηλαδή σε ποιοτικές αλλαγές. Οι ποιοτικές αλλαγές δεν είναι βαθμιαίες αλλά γρήγορες, απότομες και γίνονται με άλματα από τη μια κατάσταση στην άλλη. Αυτές οι αλλαγές δεν είναι τυχαίες αλλά αναγκαίες. Είναι το αποτέλεσμα τής συσσώρευσης τών ανεπαίσθητων και βαθμιαίων ποσοτικών αλλαγών. Για να εφαρμοσθεί όμως αυτή η αρχή πρέπει οι ποσοτικές αλλαγές να ακολουθούν την αρχή της κυκλικής εξέλιξης των φαινομένων.
        Το πείραμα τής Chenger - Krestovnikova αποτελεί μια εφαρμογή αυτής τής αρχής. Αυτό το πείραμα αποτέλεσε την αρχή για την δημιουργία πειραματικής νεύρωσης. Γράφει ο Παβλώφ:
    "... Είχαμε εγκαταστήσει σε ένα σκύλο ένα τροφικό εξαρτημένο αντανακλαστικό με τη βοήθεια ενός κύκλου που προβαλλόταν σε μια οθόνη και που χρησίμευε σαν ερέθισμα. Ασχοληθήκαμε με το να πετύχουμε μια διαφοροποίηση ανάμεσα στον κύκλο αυτόν και σε ένα ελλειπτικό σχήμα της ιδίας επιφανείας και φωτεινότητας, συνοδεύοντας με την χορήγηση τροφής την εμφάνιση του κύκλου, όχι όμως και της έλλειψης. Έτσι η διαφοροποίηση εγκαταστάθηκε. Ο κύκλος προκαλούσε την εξαρτημένη απάντηση (έκκριση σιέλου), ενώ η παρουσίαση τού ελλειπτικού σχήματος έμενε χωρίς αποτέλεσμα, πράγμα που οφειλόταν, όπως ξέρουμε, σε μια διαδικασία αναστολής. Το πρώτο ελλειπτικό σχήμα που χρησιμοποιήθηκε διέφερε σημαντικά από τον κύκλο, καθώς οι δύο ημιάξονές του είχαν μια σχέση 2 προς 1. Πλησιάζοντας στη συνέχεια την έλλειψη στον κύκλο, δηλαδή μικραίνοντας όλο και περισσότερο την διαφορά τών δύο αξόνων τής έλλειψης πετυχαίναμε μια όλο και πιο λεπτή διαφοροποίηση. Ολα όμως άλλαξαν απότομα όταν φτάσαμε σε μια έλλειψη, στην οποία η αναλογία τών δύο ημιαξόνων ήταν 9 προς 8 (που έμοιαζε δηλαδή πολύ με τον κύκλο). Η διάκριση τών δύο σχημάτων κάτω από τις νέες συνθήκες κρατήθηκε, μένοντας πάντα ατελής, περίπου 2 ή 3 εβδομάδες και μετά όχι μόνο εξαφανίστηκε η ίδια αλλά ακολούθησε η εξαφάνιση κάθε προηγούμενης ικανότητας διαφοροποίησης, ακόμη και της πιο εύκολης. Το πειραματόζωο, που μέχρι τότε ήταν ήσυχο, βρισκόταν σε συνεχή διέγερση και γαύγιζε διαρκώς...".

        Ετσι σε αυτό το πείραμα, μια ποσοτική αλλαγή είχε σαν αποτέλεσμα μια ποιοτική αλλαγή τής νευρικής ισορροπίας.
        Η αποτελεσματικότητα της ψυχαναλυτικής ερμηνείας βασίζεται σε αυτή την αρχή επίσης. Η ερμηνεία αποτελεί μια ασήμαντη ποσοτική αλλαγή, η οποία αν δοθεί στον κατάλληλο χρόνο θα προκαλέσει γρήγορη και απότομη ποιοτική αλλαγή.
        Με αυτήν την αρχή μπορούν να κατανοηθούν τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων του συστημικού θεραπευτή επίσης. Ασήμαντες και λανθάνουσες ποσοτικές αλλαγές π.χ όπως ένα task ή μια θεραπευτική παρέμβαση μπορεί να προκαλέσουν γρήγορες απότομες ποιοτικές αλλαγές οι οποίες δεν είναι τυχαίες αλλά βασίζονται στις αυτοθεραπευτικές δυνάμεις του συστήματος.
        Το δυναμοποιημένο ομοιοπαθητικό φάρμακο αποτελεί εφαρμογή αυτής τής αρχής επίσης. Ενα μέρος τής αρχικής ουσίας διαλύεται σε 9 ή 99 μέρη νερού ή αλκοόλης και ανακινείται καλά. Αυτό αποτελεί την πρώτη δυναμοποίηση (δεκατιαία ή εκατοστιαία). Ένα μέρος από αυτό διαλύεται σε 9 ή 99 μέρη νερού ή αλκοόλης και ανακινείται. Αυτή είναι η δεύτερη δυναμοποίηση. Η ίδια διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί πολλές φορές. Κάθε δυναμοποίηση χαρακτηρίζεται από μια ποσοτική διαφορά σε σχέση με την προηγούμενη, αλλά και από μια ποιοτική επίσης. Μετά από κάποια δυναμοποίηση δεν υπάρχει ποσότητα τής αρχικής ουσίας στο διάλυμα. Υπάρχουν όμως οι ποιοτικές διαφορές. Ετσι το ομοιοπαθητικό φάρμακο παρουσιάζει μια δράση που βασίζεται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Η ελλειπής κατανόηση τής αρχής τής μετατροπής τής ποσότητας σε ποιότητα είχε ως αποτέλεσμα να κατηγορηθεί η Ομοιοπαθητική ως κομπογιαννιτισμός, το ομοιοπαθητικό φάρμακο ότι ήταν νερό και ότι τα θεραπευτικά της αποτελέσματα βασιζόταν στην αυθυποβολή. (Για αυθυποβολή μίλαγαν και οι πρώτοι επικριτές της ψυχανάλυσης επίσης!). Κάποιοι διατύπωσαν το θεωρητικό μοντέλο κατά το οποίο η δράση τού ομοιοπαθητικού φαρμάκου βασίζεται στην διάταξη τών δεσμών υδρογόνου τού διαλύτη στον χώρο. Αυτή η διάταξη είναι ανάλογη με την διάταξη τών μορίων τής αρχικής ουσίας στον χώρο. Ετσι το μόριο τής αρχικής ουσίας αποτελεί τη μήτρα και τα μόρια τού διαλύτη χρησιμοποιούνται για την δημιουργία αντιγράφων. Το μοντέλο αυτό, αν και ήταν το πιο πειστικό από όσα είχαν διατυπωθεί για το ομοιοπαθητικό φάρμακο, δεν μπόρεσε να πείσει τον ιατρικό κόσμο. Ευτυχώς αυτή η θεωρητική Οδύσσεια πρόσφατα έλαβε τέλος, με την κατασκευή συσκευής που ανιχνεύει τα διαφορετικά ομοιοπαθητικά φάρμακα και που η λειτουργία της βασίζεται σε αρχές της Φυσικής που αφορούν τον στατικό ηλεκτρισμό.
        Στην καθημερινή πρακτική, συχνά ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τεχνικές από πολλά θεραπευτικά συστήματα. Αυτό βέβαια γίνεται όταν δεν είναι οπαδός μιας μοναδικής αλήθειας. Μια πολύπλευρη εφαρμογή όμως που για συγκεκριμένες παθήσεις συνιστά συγκεκριμένο θεραπευτικό σύστημα είναι περιορισμένη.
    Με βάση τα παραπάνω καταλήγουμε στο εξής συμπέρασμα:
        Η συγκριτική μελέτη των αρχών των διαφόρων θεραπευτικών συστημάτων και η ανεύρεση της κοινής τομής τους έχει να προσφέρει πολύ περισσότερα από μια στείρα αντιπαράθεση ή μια κατατεμαχισμένη πολύπλευρη θεώρηση.

    Τετάρτη 25 Ιουνίου 2014

    Ιαματική Λουτροθεραπεία

    ΙΑΜΑΤΙΚΗ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
    DR.Αθανάσιος Α.Σαρακιώτης
    Ιατρός –Ρευματολόγος
    Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Μονάχου
    Ιατρός Ρευματολογικής Κλινικής Aσκληπιείου Βούλας


    Λέγοντας ΙΑΜΑΤΙΚΗ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ εννοούμε την εφαρμογή των ιαματικών νερών στη θεραπευτική του ανθρώπου.
    Το είδος αυτό της θεραπείας αποτελεί μέρος της φυσικοθεραπείας, δηλαδή η χρησιμοποίηση των φυσικών μέσων στη θεραπευτική.

    ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ
    Η ιστορία των ιαματικών πηγών αρχίζει από την αρχαία Ελλάδα . Ο πρώτος παρατηρητής των πηγών αυτών με θεραπευτικές ιδιότητες ήταν ο ιστορικός Ηρόδοτος (484-410π.Χ.) . Αυτός περιέγραψε ορισμένες ιαματικές πηγές και συνιστούσε, κάνοντας λίγο και το γιατρό, η λουτροθεραπεία να γίνεται σε ορισμένες εποχές του χρόνου και για 21 συνεχείς μέρες .
    Ο Ιπποκράτης από την Κω (460-375π.Χ.) που θεωρείται ο θεμελιωτής της ιατρικής επιστήμης και πατέρας της υδροθεραπείας, ασχολήθηκε πολύ με τα διάφορα φυσικά νερά, που τα διέκρινε σε ελώδη, εννοώντας τα νερά που υπάρχουν στα έλη και στις λίμνες, σε όμβρια, που σχηματίζονται από τη βροχή και σε εκείνα που αναβλύζουν από πετρώματα, δηλ. τα μεταλλικά. Αυτά, λέγει, αναβλύζουν θερμά και περιέχουν σίδηρο, χαλκό, αργυρό, χρυσό, θείο και άλλα μεταλλικά στοιχεία .
    Εκτός από τις διάφορες γνωστές αναφορές στην Αγία Γραφή, κατά τη ρωμαϊκή εποχή και τους βυζαντινούς χρόνους πολλοί γιατροί ασχολήθηκαν με την υδροθεραπεία και την Ιαματική Λουτροθεραπεία . Τέτοιοι ήταν ο Ηρόφιλος, ο Ερασίστρατος , ο Ασκληπιάδης , Αγαθίνος, ο Γαληνός , ο Ορειβάσιος , ο Παύλος ο Αιγινήτης κ.α.
    Από όλους αυτούς τους γιατρούς ήταν παραδεκτή η ιαματική επίδραση ορισμένων φυσικών πηγών. ΄Ενας μαθητής μάλιστα του Αγαθίνου, έγραψε , τον 1ο μ.Χ. αιώνα, για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών και είπε ότι δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί επακριβώς ο τρόπος που αναπτύσσουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες , κάθε μια από τις πηγές ξεχωριστά , γιατί χρειάζονται γι’ αυτό μακροχρόνιες παρατηρήσεις και πειραματισμοί .Αυτό ισχύει και μέχρι σήμερα .
    Γνωστά παραμένουν , σαν ιστορικά μνημεία, αρχιτεκτονικής σε όλη την Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, τα ρωμαϊκά λουτρά .
    Η Ιαματική Λουτροθεραπεία βρίσκει ευρύτερη εφαρμογή τους δύο τελευταίους αιώνες. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης ( Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία , Ιταλία , Ουγγαρία ,Τσεχία, Σλοβακία) κατασκευάστηκαν νέα λουτροθεραπευτήρια που αντικατέστησαν τις παλιές Ρωμαϊκές Θέρμες . Μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο έγιναν βελτιώσεις η ακόμη καινούργια ιδρύματα των οποίων η λειτουργία εναρμονίζεται με τις σύγχρονες ιατρικές αντιλήψεις για την ωφελιμότητα της Ιαματικής Λουτροθεραπείας .
    Οι χημικές αναλύσεις του νερού των πηγών άρχισαν να γίνονται στην ελεύθερη Ελλάδα από την εποχή του Καποδίστρια και του ΄Οθωνα (1830 – 1833).
    Η αρχή στην οργάνωση των λουτροπόλεων έγινε στις αρχές του αιώνα μας. Το 1918 έγινε για πρώτη φορά ιδιαίτερη υπηρεσία ιαματικών πηγών στο τότε Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Το 1936 οι ιαματικές πηγές της χώρας μας μπήκαν στην αρμοδιότητα του τότε Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού .
    Το 1945 περιήλθαν στη Γενική Γραμματεία Τουρισμού και από το 1950 μέχρι σήμερα υπάγονται στις αρμοδιότητες του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ), που ιδρύθηκε το χρόνο εκείνο, σαν κλάδος του Υπουργείου Προεδρίας Κυβερνήσεως.

    ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ
    • 1.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ;
    Τα νερά των φυσικών ή ιαματικών πηγών είναι νερά, που πηγάζουν μέσα από πετρώματα και βράχους που βγαίνουν από τα έγκατα της γης . Είναι μεταλλικά νερά , που περιέχουν διαλυμένα μεταλλικά συστατικά - όπως νάτριο , κάλιο, ασβέστιο , μαγνήσιο, ράδιο, σίδηρο, ιώδιο , φωσφόρο και θείο - ή αέρια- όπως διοξείδιο του άνθρακα , υδρόθειο , άζωτο, οξυγόνο και υδρογόνο .
    Τα νερά αυτά έχουν διάφορο βαθμό οξύτητας και είναι ή όξινα ή αλκαλικά ή και ουδέτερα . ΄ Ετσι συχνά ακούμε ότι μία πηγή είναι θειούχος αλκαλική ή χλωρονατριούχος ή οξυπηγή ή ραδιούχος .
    Αυτό σημαίνει ότι στην πηγή αυτή υπερισχύει ένα συστατικό περισσότερο από τ’ άλλα . Η θερμοκρασία των φυσικών πηγών είναι διάφορη επίσης και φτάνει μέχρι και τους 60oc και ακόμα περισσότερο.

    • 1.2 ΠΟΣΕΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΧΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
    Η Ελλάδα είναι μία από τις πλουσιότερες χώρες σε φυσικές πηγές. Πηγαία νερά αναβλύζουν στη χώρα μας από 752 διαφορετικά γεωγραφικά σημεία. Οι περισσότερες πηγές βρίσκονται στα νησιά και είναι 229 . Ακολουθεί η Στερεά Ελλάδα με 156 πηγές , η Μακεδονία με 115 , η Πελοπόννησος με 114 , η Θεσσαλία με 57, η ΄Ηπειρος με 56 και η Θράκη με 25.

    • 1.3 ΣΕ ΠΟΣΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΑΥΤΕΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ;
    Από τις πηγές αυτές λειτουργούν σαν λουτροπόλεις 80, ο επίσημα καταχωρημένος αριθμός τους όμως είναι 65. Απ’ αυτές τουριστικής σημασίας είναι οι 18 και τοπικής σημασίας οι 47.

    • 1.4 ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ ;
    Διότι λείπουν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις και ο ανάλογος τεχνικός εξοπλισμός για την διευκόλυνση των αρρώστων.

    ΜΟΡΦΕΣ ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    MEDICAL HYDROLOGY- SPA THERAPY
    Η θεραπεία των διαφόρων παθήσεων και κυρίως των ρευματικών παθήσεων γίνεται με φάρμακα και φυσικοθεραπεία . Σε μερικές βαριές μορφές χρειάζεται και η χειρουργική ορθοπεδική επέμβαση , η ακόμη συνδυασμός και των τριών βασικών μορφών θεραπείας αναλόγως της περίπτωσης .
    Η Υδροθεραπεία όπως προανέφερα αποτελεί μέρος της φυσικοθεραπείας και είναι μία καλά οργανωμένη μορφή θεραπείας .
    Η Υδροθεραπεία υπό τη γενικότερη έννοια “SPA THERAPY ” ή “MEDICAL HYDROLOGY ” των Αγγλοσαξόνων περιλαμβάνει τις εξής μορφές :
    • Λουτροθεραπεία
    • Ποσιθεραπεία
    • Εισπνευσοθεραπεία
    • Ιλυοθεραπεία ή Πηλοθεραπεία ή Κοινώς Λασπόλουτρα
    • Θαλασσοθεραπεία
    Η Λουτροθεραπεία βασίζεται στις παρακάτω κύριες ιδιότητες του Ιαματικού νερού :
    1. Στο θερμικό ερέθισμα
    2. Στο μηχανικό ερέθισμα
    3. Στην επίδραση των φυσικοχημικών συστατικών του Ιαματικού νερού .
    Το Θερμικό Ερέθισμα είναι σπουδαίο στην Λουτροθεραπεία και αποτελεί βασική μορφή θερμοθεραπείας . Για να υπάρχει θερμικό ερέθισμα πρέπει η θερμοκρασία του νερού να είναι μεγαλύτερη από 34οC . Ο Θερμικός παράγοντας δρα με πολλούς τρόπους. Τέτοιοι είναι: η διάταση των αγγείων, η υπεραιμία ,η τοπική εφίδρωση , η ανάπαυση των μυών , η βελτίωση της τοπικής θρέψης (εναλλαγή – διατροφή) και η αναλγησία .
    Σε θερμοκρασίες λοιπόν άνω των 38ο – 40ο C ζεσταίνονται οι μύες, η αντίστασή τους ελαττώνεται και ακολουθεί χαλάρωση, με αποτέλεσμα ανακούφιση από τον πόνο και διευκόλυνση των κινήσεων . Σε υψηλότερες θερμοκρασίες γίνεται απορρόφηση του υγρού των αρθρώσεων και διείσδυση μεταλλικών και ραδιενεργών στοιχείων.
    ΄Οσον αφορά το Μηχανικό Παράγοντα , η δράση του στηρίζεται στους νόμους του Αρχιμήδη που αναφέρονται στην άνωση και στην υδροστατική πίεση . Στο νερό το ανθρώπινο σώμα γίνεται ελαφρύτερο, οι κινήσεις ευκολότερες, επέρχεται μυοχαλάρωση, απορρόφηση οιδημάτων και εξιδρωμάτων και ευνοϊκοί επίδραση στον ψυχισμό .

    ΠΩΣ ΕΚΤΙΜΑΤΑΙ Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΡΑΣΗ ;
    Σήμερα εκτιμάται η οξεοβασική ισορροπία του μεταλλικού νερού. Επίσης σημασία έχουν οι οξειδο-αναγωγικές ικανότητες του μεταλλικού νερού. Αναφέρεται ιδιαίτερα το στοιχείο S με τη μορφή θειικής (SO4--)ή υποθειικής ρίζας (S2O3--) .
    Στις οξειο-αναγωγικές αντιδράσεις υπεισέρχεται και η δράση ορισμένων ενζύμων όπως η θειοκινάση . Επισημαίνεται εδώ η συμμετοχή του θείου στην κατασκευή του αρθρικού χόνδρου και ότι στις εκφυλιστικές αρθροπάθειες ιδίως, το θείο του αρθρικού χόνδρου είναι ελαττωμένο.
    `Ερευνες με ραδιενεργό θείο (S35 ) έδειξαν ότι κάτω από ορισμένες συνθήκες στη χρησιμοποίηση του νερού (π.χ. με υπέρθερμα λουτρά, λασπόλουτρα κτλ.) το θείο εισδύει από το δέρμα στον οργανισμό. Διαπιστώθηκε αύξηση του θείου στο αίμα, το μυελό των οστών, τον αρθρικό χόνδρο και το αρθρικό υγρό. Στο συνδετικό ιστό συνδέεται με τους πολυσακχαρίτες .
    Στα χημικά στοιχεία του ιαματικού νερού περιλαμβάνονται και τα καλούμενα μικροστοιχεία ή ολιγοστοιχεία . Αυτά περιέχονται σε μικρές ποσότητες και πιστεύεται ότι εμφανίζουν ειδική δυναμική δράση (όπως η βιτ.B12 στην νόσο του BIERMER ). Στα μικροστοιχεία εντάσσονται και τα ραδιενεργά στοιχεία με τα οποία είναι πλούσια προικισμένα μερικά μεταλλικά νερά. Από αυτά χρησιμοποιήσιμο αποβαίνει το ραδόνιο το οποίο έχει τη δυνατότητα να εισδύει στον οργανισμό με την εισπνοή και το υπέρθερμο λουτρό, ιδίως το λασπόλουτρο.
    Συμπερασματικά: Η θεραπευτική δράση του χημικού παράγοντα του μεταλλικού νερού, εμπειρική γνώση από αρχαιότατους χρόνους, τίθεται σε επιστημονική βάση .
    Η δράση του ιαματικού νερού που βασίζεται στους τρεις παράγοντες χημικό- θερμικό-και μηχανικό –προκειμένου για τις Ρευματικές παθήσεις αναφέρεται: στην ανακούφιση από τον πόνο, την ελάττωση της φλεγμονής, στην βελτίωση της κινητικότητας των αρθρώσεων και τέλος στην κατανίκηση της αναπηρίας .
    Το ιαματικό νερό, ανάλογα της φυσικοχημικής σύστασής του μπορεί να έχει διουρητικές και καθαρτικές ιδιότητες όπως και βρογχοδιασταλτικές . Ως εκ τούτου λοιπόν μπορεί να χρησιμοποιείται προς ποσιθεραπεία και εισπνευσοθεραπεία .

    ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΑΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ
    Αυτοί βασίζονται στους παράγοντες δράσης του ιαματικού νερού. Έτσι:

    1. Με τις εισπνοές γίνεται διείσδυση του ραδονίου στον οργανισμό
    2. Στην ποσιθεραπεία με υπότονα (ολιγομεταλλικά ) και ισότονα νερά εμφανίζεται δράση διουρητική, χολαγωγική και γενικά στο μεταβολισμό. Η ποσιθεραπεία ενδιαφέρει πολλές παθήσεις και από τις ρευματικές, όπως την ουρική αρθρίτιδα και ενδεχομένως την εκφυλιστική αρθροπάθεια. Χρησιμοποιούνται τα νερά Λουτρακίου Καϊάφα, Πλατυστόμου, Νιγρίτας, Σάριζας, Σουρωτής, Ξυνού Νερού κ.α.
    3. Εξωτερικές τεχνικές . Αυτές βρίσκουν μεγάλη εφαρμογή στις Ρευματικές παθήσεις . Αναφέρονται :

    • Το λουτρό. Είναι καθολικό, ημίλουτρο, τοπικό, σε θερμοκρασίες 34-36οc . Εκτελείται σε ατομικό λουτήρα ,συνήθη ή ευρύχωρο, αλλά και σε πισίνα . Μπορεί να συνδυάζεται με καταιονήσεις ή υδρομαλάξεις, που επιφέρουν τόνωση των μυών.
    • Το ατμόλουτρο που μπορεί να είναι τοπικό ή καθολικό,
    • Το λασπόλουτρο που είναι επίσης καθολικό ή συνηθέστερα τοπικό (κατάπλασμα) στην περιοχή που πάσχει (ΣΣ,αρθρώσεις). Η δράση της λάσπης αποδίδεται κυρίως στις υψηλές θερμοκρασίες 40-46οc και πλέον. Είναι γνωστοί οι επαγωγείς της θερμότητας , ότι τα στερεά σώματα κρατούν επί μακρό χρόνο τη θερμότητα και ότι τότε το ανθρώπινο σώμα την ανέχεται ευκολότερα . Γι’ αυτό η λάσπη χρησιμοποιείται για δράση σε όργανα κατά βάθος (ΣΣ, ισχίο κτλ.). Αλλά η ιαματική λάσπη δεν αποτελεί ένα απλό μείγμα στερεού υποστρώματος και ιαματικού νερού. Το χώμα επιλέγεται από εδάφη ηφαιστιογενή, από προσχώσεις και έλη. Καλλιεργείται με το ιαματικό νερό για πολλούς μήνες ή χρόνια και υφίσταται ζυμωτικές επεξεργασίες .΄Έτσι αποκτά φυσικοχημικές ιδιότητες με παρουσία ζώντων οργανισμών που διευκολύνουν την απορρόφηση του θείου και του ραδονίου, των φλεγμονωδών στοιχείων και την ελάττωση του πόνου.
    • Αξιόλογος τρόπος εφαρμογής του Ιαματικού νερού είναι η χρησιμοποίηση του σε πισίνες, που είναι η σήμερα από όλους αποδεκτή υδροκινησιοθεραπεία. Αυτή βρήκε μεγάλη εφαρμογή τις τελευταίες δεκαετίες και δεν νοείται σήμερα Υδροθεραπευτήριο ή και οργανωμένο φυσικοθεραπευτήριο χωρίς εφαρμογή υδροκινησιοθεραπείας . Με τη μέθοδο αυτή γίνεται εκμετάλλευση και των τριών παραγόντων του ιαματικού νερού–χημικού, θερμικού και μηχανικού -. Η υδροκινησιοθεραπεία εκτιμάται ιδιαίτερα για την πρόληψη μονίμων βλαβών (όπως είναι οι παθολογοανατομικές αλλοιώσεις, οι ατροφίες, οι παραμορφώσεις, οι αγκυλώσεις) αλλά και για την αποκατάσταση κατά το δυνατόν, αυτών.

    ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    Απ’ όσα ακούσαμε μέχρι τώρα φαίνεται να μην είναι τόσο απλή υπόθεση η εφαρμογή της Ιαματικής Λουτροθεραπείας . Βέβαια δεν είναι απλό πράγμα. Υπάρχουν γενικοί κανόνες που ακολουθεί η Ιαματική Λουτροθεραπεία .

    1. Πριν την έναρξη της θεραπείας θα μελετηθεί η συνύπαρξη άλλων παθήσεων που αποκλείουν ή περιορίζουν την Ιαματική Λουτροθεραπεία όσον αφορά τη διάρκεια, τη θερμοκρασία, τους τρόπους εφαρμογής κτλ.
    2. Θα μελετηθεί η Ρευματική Νόσος και ανάλογα θα καθοριστούν η διάρκεια, η θερμοκρασία, το είδος της θεραπείας, (δηλ λουτρό, καταιονισμοί,υδρομαλάξεις,ατμόλουτρα,λασπόλουτρα,υδροκινησιοθεραπεία,) καθώς και η περιοχή εφαρμογής τους, (πχ. αυχένας, μέση , ώμος, χέρια, ισχίο, γόνατο κτλ.).
    3. Εξετάζεται αν ο άρρωστος ακολουθεί κάποια θεραπεία που συνήθως δεν πρέπει να διακόπτεται .
    4. Γίνεται επανεξέταση στη μέση της θεραπείας που διαρκεί τρεις εβδομάδες και στο τέλος. Ο άρρωστος εφοδιάζεται με επιστολή του γιατρού των λουτρών με τις παρατηρήσεις του για τον θεράποντα γιατρό .
    5. Οι διάφορες θεραπείες γίνονται συνήθως το πρωί και διαρκούν λίγα λεπτά μέχρι και μία ώρα ανάλογα με το είδος.
    Το ευεργετικό αποτέλεσμα έρχεται συνήθως σε λίγες εβδομάδες από τη λήξη της Ιαματικής Λουτροθεραπείας αλλά συχνά στη διάρκεία της. Από μερικούς συνίσταται η τμηματική Ιαματική Λουτροθεραπεία στην αρχή και στο τέλος της Λουτρικής περιόδου.
    Μπορεί να χρειαστεί καμιά φορά συμπληρωματική φυσικοθεραπεία πχ. μηχανοθεραπεία ή εργαστηριακή διερεύνηση του αρρώστου . Υπόψη πρέπει να έχει ο ασχολούμενος με το αντικείμενο, την ενδεχόμενη λουτρική αντίδραση. Αυτή μπορεί να παρουσιαστεί τις πρώτες 5 ως 10 μέρες της Ιαματικής Λουτροθεραπείας και συνίσταται σε μια ολιγοήμερη και παροδική κλινική επιδείνωση της γενικής κατάστασης του αρρώστου, ενδεχομένως με πυρετό, ανορεξία, πονοκεφάλους και αϋπνία. Η λουτρική αντίδραση μπορεί να είναι και τοπική με επιδείνωση των τοπικών συμπτωμάτων και δεν έχει σχέση με την τελική έκβαση της θεραπείας . Ειδικά στις περιπτώσεις ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να προκληθεί μία νέα κρίση παρά την λήψη κολχικίνης. Για τα φαινόμενα αυτά πρέπει να ενημερώνεται ο ασθενής που πρόκειται να υποβληθεί σε Ιαματική Λουτροθεραπεία .
    • ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    A. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    Η Ιαματική Λουτροθεραπεία εφαρμόζεται σε ένα μεγάλο αριθμό ασθενειών από τα περισσότερα συστήματα (αναπνευστικό, κυκλοφορικό, πεπτικό, νευρικό, μυοσκελετικό, νεφρούς ,δέρμα κλπ.)

    1. Ρευματικές παθήσεις (όσον αφορά αυτές τις παθήσεις θα αναφερθώ παρακάτω εκτενέστερα λόγω του ότι η εφαρμογή της Ιαματικής Λουτροθεραπείας σε παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος είναι κατά πολύ συχνότερη απ’ ότι σε παθήσεις άλλων συστημάτων ).
    2. Παθήσεις κυκλοφορικού συστήματος (αρτηριακή υπέρταση, ανεπάρκεια στεφανιαίων αρτηριών ενδαρτηρίτιδες κάτω άκρων, χρόνιες φλεβίτιδες κιρσοί).
    3. Παθήσεις δερματικές (έκζεμα, δερματίτιδες κλπ.)
    4. Παθήσεις γυναικολογικές (χρόνιες μεταφλεγμονώδεις καταστάσεις των σαλπίγγων και της μήτρας, λευκόρροια , ανεπάρκεια των ωοθηκών).
    5. Παθήσεις περιφερικών νεύρων (νευρίτιδες, ριζίτιδες, νευραλγίες).
    6. Σύνδρομα από διαταραχές του νευροφυτικού συστήματος.
    Β. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΠΟΣΙΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    1. Παθήσεις της θρέψης και των ουροφόρων οδών (ουρική διάθεσης ή αρθριτισμός, ψαμμίαση ουρική – οξαλική, λιθίαση των ουροφόρων οδών, παχυσαρκία, απλές λευκωματουρίες, χρόνιες κυστίτιδες ).
    2. Παθήσεις του ήπατος και χοληφόρων οδών (χρόνια χολοκυστίτης, λιθίαση της χοληδόχου κύστης ή των πόρων, μικρή ηπατική ανεπάρκεια).
    3. Παθήσεις πεπτικού συστήματος (διάφορα δυσπεπτικά προβλήματα, κολίτιδες, χρόνια δυσκοιλιότης ).

    Γ. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΙΣΠΝΕΥΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    Παθήσεις αναπνευστικού συστήματος (ασθματικές καταστάσεις, χρόνιες βρογχίτιδες, χρόνιο πνευμονικό εμφύσημα, χρόνια Ρινίτις, Φαρυγγίτις, Λαρυγγίτις).

    ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    Σχετικές οι απόλυτες αντενδείξεις της Ιατρικής Υδροθεραπείας είναι :
    ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    1. Παθήσεις της καρδιάς, όταν δεν αντισταθμίζονται καλά και παρουσιάζουν φαινόμενα στάσης και οιδήματα των κάτω άκρων – προχωρημένη αρτηριοσκλήρωση ιδίως των εγκεφαλικών αγγείων . Πρόσφατες εγκεφαλικές αιμορραγίες, θρομβώσεις των αγγείων πριν την έλευση 6 τουλάχιστον μηνών από την προσβολή.
    2. Ανεπάρκεια στεφανιαίων (στηθάγχη, έμφραγμα) με συχνές κρίσεις ή σοβαρές βλάβες του μυοκαρδίου.
    3. Αιμορραγίες διαφόρων οργάνων- βαριές μορφές διαβήτου με έκδηλη εξασθένιση του οργανισμού. Ενεργός φυματίωση. Κακοήθεις νεοπλασίες –βαριές νευρικές και ψυχικές παθήσεις - εγκυμοσύνη μετά τον έκτο μήνα.
    4. Η Λουτροθεραπεία διακόπτεται επίσης :
    - Όταν παρουσιαστεί κατά την διάρκεια των λουτρών παρόξυνση της χρόνιας πάθησης
    - Κατά τις μέρες της εμμήνου ρύσης και
    - Όταν αυτή δεν γίνεται καλώς ανεχτή από τον λουόμενο

    Β. ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΠΟΣΙΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    1. Λιθιάσεις των νεφρών ή της κύστης με συχνές κρίσεις ή αιματουρία ή με ογκώδεις λίθους, νεφρίτιδες, πυελίτιδες ή κυστίτιδες σε οξεία φάση .
    2. Χολολιθιάσεις με συχνούς κολικούς ή μεγάλους λίθους, χολοκυστίτης στην οξεία φάση, πρόσφατο έλκος του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου.

    Γ. ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΙΣΠΝΕΥΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
    Παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος σε οξεία φάση .


    ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

    1. ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: Καμένα Βούρλα, Υπάτη, Αιδηψός, Βουλιαγμένη, Θερμή Λέσβου, Κύθνος, Λαγκαδάς, Μέθανα, Ν. Απολλωνία, Ικαρία,…
    2. ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ-ΠΟΣΙΘΕΡΑΠΕΙΑ: Πλατύστομο, Λουτράκι, Καϊάφα, Νιγρίτα,…
    3. ΠΟΣΙΘΕΡΑΠΕΙΑ: Kαλλιθέα Ρόδου.
    4. ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΕΙΣΠΝΕΥΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: Θερμοπύλες, Σμόκοβο, Κυλλήνη.


    ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΕΣ ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

    ΠΑΘΗΣΕΙΣ - ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
    Ρευματικές Καμένα Βούρλα, Αιδηψός, Θερμοπύλες, Θερμή Λέσβου, Ικαρία, Κύθνος, Λαγκαδάς , Ν.Απολλωνία.
    Αναπνευστικού συστήματος Θερμοπύλες, Σμόκοβο ,Κυλλήνη.
    Γυναικολογικές Θερμοπύλες, Μέθανα, Λαγκαδάς, Ν. Απολλωνία, Υπάτη,…
    Δέρματος Αριδαία ,Υπάτη, Καϊάφα, Θερμοπύλες ,…
    Ήπατος και χοληδόχου Πλατύστομο, Λουτράκι, Καϊάφα, Καλλιθέα Ρόδου,…
    Θρέψης Πλατύστομο, Λουτράκι, Καλλιθέα Ρόδου,…
    Κυκλοφορικού Συστήματος Υπάτη, Λαγκαδάς ,…
    Νεφρών και Ουροφόρων Οδών Πλατύστομο, Λουτράκι, Καλλιθέα Ρόδου,…
    Περιφερικών Νεύρων Καμένα Βούρλα, Θερμοπύλες, Κύθνος, Μέθανα, Αιδηψός,…
    Στομάχου και εντέρων Πλατύστομο, Λουτράκι, Καλλιθέα Ρόδου,…

    ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
    Όπως προανέφερα η εφαρμογή της Ιαματικής Λουτροθεραπείας στις ρευματικές παθήσεις είναι κατά πολύ συχνότερη απ’ ότι σε παθήσεις άλλων συστημάτων .
    Γι’ αυτό το λόγο θα ήθελα να αναφερθώ περισσότερο σ’ αυτές .
    Η ρευματική νόσος θεωρείται σήμερα μια από τις μεγαλύτερες κοινωνικές πληγές, όπως παλαιότερα ήταν η ελονοσία και η φυματίωση .
    Από άποψη κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων έρχεται στην πρώτη θέση, συναγωνιζόμενη τα ψυχικά νοσήματα. Δεν υπάρχει άλλη ομάδα νοσημάτων που να προκαλεί τόσο πόνο σε τόσα πολλά άτομα και για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα .
    Οι Ρευματικές παθήσεις αντιπροσωπεύουν το 20% της χρόνιας ανικανότητας για εργασία σε βιομηχανικές κοινωνίες κάθε χρόνο.
    Οι Ρευματικές παθήσεις δημιουργούν με τη θεραπεία τους, την αποκατάσταση, τις ημεραργίες και την πρώιμη αναπηρία, τις υψηλότερες δαπάνες για την εθνική οικονομία στο χώρο της υγειονομικής περίθαλψης ,αν τις συγκρίνει κανείς με τις πιο συχνές αρρώστιες, όπως είναι της καρδιάς και των αγγείων , του καρκίνου και του διαβήτη .
    Οι Ρευματοπάθειες , προϋποθέτουν ημεραργίες και αναπηρία, όσο όλα τα ατυχήματα μαζί .
    Μεταξύ των αντικειμενικών σκοπών της ανάπτυξης μιας χώρας διακρίνεται η υγεία και η παραγωγικότητα .
    Οι Ρευματοπάθειες όπως προαναφέρθηκε έχουν ως επακόλουθο την πρώιμη φθορά του εργατικού δυναμικού με δυσμενείς επιπτώσεις, όπως στην αύξηση ημεραργιών λόγω ανικανότητας για εργασία, διόγκωση της ιατρο-φαρμακο-νοσοκομειακής περίθαλψης, καθώς επίσης την ανύψωση του δείκτη αναπηρίας, πρόσκαιρης ή μόνιμης .
    Σε Εθνικό επίπεδο η απώλεια εργασίας επηρεάζει την όλη οικονομία, η κακή υγεία την πλήττει σημαντικά και αν η μειωμένη αυτή απόδοση πολλαπλασιαστεί με 100, με 1000, με δεκάδες χιλιάδες, όσοι και οι ρευματοπαθείς, που ασθενούν, βλέπουμε ότι η ασθένεια τραυματίζει την προσπάθεια για την εθνική οικονομία .


    ΠΟΙΕΣ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΩΦΕΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΑΜΑΤΙΚΗ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ;
    Μπορεί να πει κανείς ότι όλες οι Ρευματικές παθήσεις έχουν ένδειξη για Ιαματική Λουτροθεραπεία. Κατά κανόνα αποφεύγεται η θεραπεία σε μορφές ενεργείς, σε μορφές με εξάρσεις, ή βαριές αλλοιώσεις . Η ουρική αρθρίτιδα και η εκφυλιστική αρθροπάθεια ευνοούνται περισσότερο από την Ιαματική Λουτροθεραπεία. Σ’ αυτήν είναι πολύ πιθανή, σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον, η γενική επίδραση επί του οργανισμού με την έννοια των μεταβολών στην ανταλλαγή της ύλης και τροποποίηση του εδάφους, καταστάσεις που έχουν σχέση με τις δύο αυτές μορφές .
    Με την προϋπόθεση της επιλογής του μεταλλικού νερού και την εφαρμογή του προσφορότερου τρόπου χρησιμοποίησής του, τα θεραπευτικά αποτελέσματα αποβαίνουν περισσότερο ή λιγότερο ικανοποιητικά. ΄Ετσι στις φλεγμονώδεις Ρευματικές παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα, αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα) συνιστώνται τα ολιγομεταλλικά νερά, οι θειούχες πηγές με ή χωρίς ραδιενέργεια, τα λασπόλουτρα και η υδροκινησιοθεραπεία. Η Ιαματική Λουτροθεραπεία αποφεύγεται στις πολύ βαριές και πολύ ενεργείς μορφές με εξελικτικό χαρακτήρα. Προτιμούνται οι ήπιες και σταθεροποιημένες μορφές έστω και με υψηλή ΤΚΕ με την προϋπόθεση ο άρρωστος να κατευθύνεται από γνώστη γιατρό, οι τεχνικές που εφαρμόζονται να επιλέγονται και ο λουτρονόμος να είναι προσεκτικός .
    Στην εκφυλιστική αρθροπάθεια η ένδειξη για Ιαματική Λουτροθεραπεία είναι σαφής. Όλα τα ιαματικά νερά βρίσκουν εφαρμογή ( θειούχα, χλωριονατριούχα, ραδιενεργά ).Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν η χρησιμοποίηση υψηλής θερμοκρασίας και ορισμένες τεχνικές όπως είναι τα τοπικά λασπόλουτρα , τα ατμόλουτρα οι υδρομαλάξεις, οι καταιονισμοί και η υδροκινησιοθεραπεία . Το ζεστό νερό δρα αναλγητικά και αντισπασμωδικά, το θείο αποτελεί συστατικό του αρθρικού χόνδρου , η υδροκινησιοθεραπεία καταπολεμά την δυσκαμψία και τις ατροφίες, τα υπέρθερμα ραδιενεργά νερά και τα λασπόλουτρα έχουν σε επώδυνες ιδίως μορφές ανακουφιστική δράση.
    Οι σπονδυλαρθροπάθειες και δισκοπάθειες που εκδηλώνονται με τοπικό ή ριζιτικό πόνο (αυχεναλγία, οσφυαλγία, ισχιαλγία κτλ.) ωφελούνται σε ποσοστό 70-80%. Ο πόνος υποχωρεί και η σπονδυλική στήλη γίνεται πιο εύκαμπτη. Στην εκφυλιστική αρθροπάθεια του ισχίου και του γόνατος με πρωτοπαθή αιτιολογία υπάρχει ομοφωνία για εφαρμογή υδροκινησιοθεραπείας. Σαφής ένδειξη είναι τα τοπικά λασπόλουτρα. ΄Όσο κι αν η εκφυλιστική αρθροπάθεια του ισχίου έχει χειρουργική ένδειξη, αυτή δεν μπορεί πάντοτε να γίνει . Τότε ο άρρωστος αντιμετωπίζεται συντηρητικά με φάρμακα και φυσικοθεραπεία, στην οποία εντάσσεται και η Ιαματική Λουτροθεραπεία . Διαπιστώνεται ότι ο άρρωστος πονάει λιγότερο, βαδίζει καλύτερα, έχει πιο ελεύθερες κινήσεις και καταναλώνει λιγότερα φάρμακα.
    Αναφέρθηκε προηγούμενα και η ουρική αρθρίτιδα. Σ’ αυτήν εκτός από τις εξωτερικές τεχνικές (λουτρό, ατμόλουτρο, τοπικό λασπόλουτρο ) εφαρμόζεται και η ποσιθεραπεία. Η Ιαματική Λουτροθεραπεία εφαρμόζεται για πρόληψη κλινικών εκδηλώσεων σε άτομα με προδιάθεση ή για πρόληψη των κρίσεων, καθώς επίσης και σε μορφές με τόφους ή χρόνια αρθρίτιδα ή και σε συμμετοχή του νεφρού .
    Άλλη μορφή ρευματοπάθειας που έχει ένδειξη για Ιαματική Λουτροθεραπεία είναι ο καλούμενος Εξωαρθρικός Ρευματισμός καθώς και ο Ψυχογενής Ρευματισμός .
    Στον εξωαρθρικό ρευματισμό εντάσσονται οι παθήσεις των μαλακών μορίων, δηλ. των τενόντων, των ελύτρων αυτών ή των ορογόνων θυλάκων. Είναι : η κάθε μορφή περιαρθρίτιδας, του ώμου, του ισχίου, του γόνατος , οι τενοντοελυτρίτιδες και οι ορογονίτιδες . ΄Οσες από αυτές χρονίζουν ή συνοδεύονται από δυσκαμψία (όπως συμβαίνει στην περιαρθρίτιδα του ώμου) υπάρχει ένδειξη για Ιαματική Λουτροθεραπεία. Είναι έργο του γιατρού που γνωρίζει το αντικείμενο να κατευθύνει σωστά την Ιαματική Λουτροθεραπεία. Στους ψυχογενείς εξ άλλου ρευματισμούς εντάσσονται διάφορες μορφές ινοσίτιδας, κυτταρίτιδας, καθώς και οι καλούμενες λειτουργικές ραχιαλγίες. Και οι μορφές αυτές έχουν ένδειξη για Ιαματική Λουτροθεραπεία.


    ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΜΕΤΑΤΡΑΥΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
    Υπολειμματικοί πόνοι και δυσκαμψίες :σε κατάγματα, διαστρέμματα, εξαρθρήματα ή εγχειρήσεις ή και σε αντανακλαστικά αλγοδυστροφικά σύνδρομα (πχ. το σύνδρομο SUDECK-LERICHE, το σύνδρομο ώμου χειρός ) η Ιαματική Λουτροθεραπεία έχει σαφή ένδειξη με την προϋπόθεση της σωστής επιλογής των τεχνικών μεθόδων, το ευεργετικό αποτέλεσμα μπορεί να φτάσει μέχρι 90% των περιπτώσεων. Μπορούν να αναφερθούν εδώ σαν τεχνικές επιλογές το ατμόλουτρο, το λασπόλουτρο, οι καταιονισμοί με νερό , η υδροκινησιοθεραπεία .

    ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ;
    Ασφαλώς ευνοεί η σωματική και ψυχική ανάπαυση για τις τρεις εβδομάδες που διαρκεί η Ιαματική Λουτροθεραπεία και με την απομάκρυνση από το χώρο των καθημερινών προβλημάτων. Στο διάστημα αυτό εκτελείται και ένα είδος ψυχοθεραπείας με τις καθημερινές φροντίδες και την κανονική ιατρική παρακολούθηση. Ακόμη με την παραμονή σε ένα ήπιο κλίμα , σε επιμελημένα ξενοδοχεία και χώρους με ποικίλες εξυπηρετήσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις που βρίσκει ο λουόμενος. Όλα αυτά αποτελούν πρόσθετο στοιχείο για το επιτυχές αποτέλεσμα της ιαματικής Λουτροθεραπείας. Είναι εξ’ άλλου πιθανό ότι το STRESS της Ιαματικής Λουτροθεραπείας δρα μέσω του συστήματος υπόφυση – επινεφρίδια .


    ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΟΣΑ ΑΝΑΦΕΡΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ, ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΑΝ Ο ΑΡΡΩΣΤΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙ ΤΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΙΣ ΛΟΥΤΡΟΠΗΓΕΣ ΜΑΣ Η ΑΥΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΘΟΥΝ ΩΣΤΕ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ;

    Η απάντηση είναι σαφής. Οι Ελληνικές λουτροπόλεις δεν έχουν σωστή επιστημονική εκμετάλλευση. Πρέπει να γίνουν δύο πράγματα :
    1. Επιστημονικός τομέας περιλαμβάνει: α) Τεχνικά έργα. Τα υδροθεραπευτήρια και άλλα βοηθητικά έργα πρέπει να προσαρμόζονται στους τρόπους χρησιμοποίησης του μεταλλικού νερού, δηλ. δεν αρκούν μόνο οι συνηθισμένοι λουτήρες, αλλά εξοπλισμοί για ατμόλουτρα, λασπόλουτρα, καταιονήσεις, πισίνες κατάλληλα κατασκευασμένες , εσωτερικές και υπαίθριες , χώροι καλλιέργειας της λάσπης , εγκαταστάσεις για εισπνευσοθεραπεία και ποσιθεραπεία. β) Το ιατρικό έργο να αναλαμβάνεται από γιατρούς που να γνωρίζουν τις δυνατότητες της Ιαματικής Λουτροθεραπείας . Εφαρμογείς των τεχνικών μεθόδων θα είναι ειδικοί, από κατάλληλες σχολές λουτρονόμοι. Το ιατρικό έργο συμπληρώνεται με τη δημιουργία κέντρων φυσικοθεραπείας, εργασιοθεραπείας και επαγγελματικού αναπροσανατολισμού του αρρώστου.
    2. Ένας δεύτερος τομέας στην οργάνωση των λουτροπόλεων είναι ο τουριστικός . Εδώ το πεδίο δράσης είναι μεγάλο. Ειδικά στη χώρα μας οι δυνατότητες τουριστικής αξιοποίησης είναι τεράστιες , αφού οι πιο πολλές λουτροπηγές βρίσκονται κοντά στη θάλασσα και το κλίμα είναι ήπιο, ώστε η λειτουργία των υδροθεραπευτηρίων να μπορεί να διαρκεί όλο το χρόνο . ΄Ίσως είναι σκόπιμο να αναλάβει την ευθύνη η τοπική αυτοδιοίκηση σε συνεργασία με τις τουριστικές και πολιτιστικές υπηρεσίες της χώρας.

    ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
    Παρά την εφαρμογή νέων – ισχυρών φαρμακευτικών ουσιών και τις προόδους της χειρουργικής , η Ιαματική Λουτροθεραπεία διατηρεί την αξία της.
    Για να αποβεί όμως επωφελής η Ιαματική Λουτροθεραπεία επιβάλλεται ν’ αξιοποιηθούν οι παράγοντες δράσης του μεταλλικού νερού , που είναι το χημικό, το μηχανικό, και το θερμικό στοιχείο .
    Έτσι ανάλογα με την πάθηση και την φάση της εξέλιξής της , θα επιλεγεί από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό το ιαματικό νερό και οι τρόποι εφαρμογής της Ιαματικής Λουτροθεραπείας :εισπνευσοθεραπεία, ποσιθεραπεία , εξωτερικές τεχνικές (λουτρά , υδροκινησιοθεραπεία σε πισίνες , ατμόλουτρα , λασπόλουτρα κλπ.) .
    Η Ιαματική Λουτροθεραπεία εφαρμόζεται σ’ ένα μεγάλο αριθμό ασθενειών από τα περισσότερα συστήματα (αναπνευστικό, κυκλοφορικό, πεπτικό, νευρικό, νεφρούς , δέρμα και κυρίως από το μυοσκελετικό!).
    Βεβαίως η Ιαματική Λουτροθεραπεία δεν θεραπεύει τις αλλοιώσεις του χόνδρου , αλλά συμβάλει στην ύφεση του πόνου και της δυσκαμψίας (υψηλές θερμοκρασίες ),στην τόνωση των μυών (καταιονισμοί, μαλάξεις, ασκήσεις ) και στην βελτίωση της κινητικότητας των αρθρώσεων (κινησιοθεραπεία).
    Η χρησιμοποίηση του ιαματικού νερού σε συνδυασμό με τον βασικότερο παράγοντα της θεραπευτικής ,δηλαδή τον προσωπικό διάλογο μεταξύ γιατρού και αρρώστου (με την ευρεία έννοια του όρου), που πρέπει να ασκείται κάτω από κατάλληλες συνθήκες περιβάλλοντος και ψυχολογίας , είναι περισσότερο αναγκαίος στη περίπτωση της Ιαματικής Λουτροθεραπείας .
    Στην Ιαματική Λουτροθεραπεία υποβάλλονται κυρίως άτομα με χρόνιες παθήσεις όπου ο ψυχισμός του αρρώστου έχει τροποποιηθεί. Η σύγχρονη ζωή χαρακτηρίζεται από ποικιλία αντιδράσεων στον άνθρωπο. Ο ασθενής και κυρίως ο ρευματοπαθής ασθενής πάσχει περισσότερο. Στη διάρκεια της Ιαματικής Λουτροθεραπείας ο άρρωστος βρίσκεται σε ανάπαυση, μακριά από την εργασία του , χωρίς φροντίδες . Υποβάλλεται στη θεραπεία του με ευχαρίστηση και ευλάβεια .
    Ανάλογη πρέπει να είναι και η ανταπόκριση που θα βρίσκει ο λουόμενος στο γιατρό, τις υπηρεσίες του υδροθεραπευτηρίου και τις λουτροπόλεις . Ανέσεις, διευκολύνσεις, ψυχαγωγία, πολιτιστικές εκδηλώσεις συμπληρώνουν μια ευχάριστη παρεμβολή στη ζωή του αρρώστου. Θα απαιτηθεί για το σκοπό αυτό πληρέστερη αξιοποίηση των λουτροπηγών και καλύτερη οργάνωση των λουτροπόλεων , έργο που πρέπει να φιλοδοξούν να επιτελέσουν για το άμεσο συμφέρον τους , η Τοπική αυτοδιοίκηση και η Πολιτεία.